اکثر مردم گهگاهی زودرنجی را تجربه می‌کنند و با ترکیبی از علائم آن از جمله عصبانیت، آزار و کج‌خلقی آشنا هستند. اما طبق گفته کارشناسان زمانی که زودرنجی فرد مزمن و شدید باشد ممکن است از یک بیماری زمینه‌ای مانند اضطراب یا افسردگی نشات بگیرد که نیاز به درمان جدی دارد. اما زودرنجی چیست؟ چه علائمی دارد و برای رفع این مشکل چه باید کرد؟ با مرکز مشاوره بینش نوین همراه باشید تا به این سوال‌ها پاسخ دهیم.
زودرنجی چیست؟
وقتی زودرنج هستید خیلی زود از دیگران ناراحت یا ناامید می‌شوید. در واقع، زودرنجی به واکنش بیش از حد به یک موقعیت که چندان ارزش ناراحتی ندارد، گفته می‌شود. گاهی اوقات، خود فرد نیز متوجه می‌شود که واکنش بیش از حدی به موقعیت و یا حرف دیگران داشته است یا ممکن است کسی در زندگی شما آن را به شما گوشزد کرده باشد. احساس بی‌قراری، ناامیدی، خشم و واکنش تند همگی نشانه‌های زودرنجی هستند.
علائم زودرنجی چیست؟
استیون سلطانوف، دکترای روانشناس بالینی و استاد دانشکده تحصیلات تکمیلی آموزش و روانشناسی در دانشگاه پپردین در لس آنجلس می‌گوید: علائم زودرنجی زیادی وجود دارد، اما تعریف دقیقی وجود ندارد. دکتر سلطانوف می‌گوید افرادی که زودرنجی را تجربه می کنند ممکن است هر یک از علائم و نشانه‌های رایج زیر را تجربه کنند:
- بی‌قراری
- مشکلات تمرکز
- بدخلقی و به ویژه احساس ناراحتی و ناامیدی
- تهاجمی بودن
- احساس آشفتگی
- علائم فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب سریع، تنش و واضح بودن علائم ناراحتی در چهره شما
علت زودرنجی چیست؟
بسیاری افراد از دیگران میشنوند که زودرنج هستند اما هنوز علت آن را نمی‌دانند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید بد نیست بدانید که علت زودرنجی چیست؟ با آگاهی از رایج‌ترین علل زودرنجی می‌توانید برای رفع آن کاری مثبت و سازنده با مراجعه به مشاوره خانواده انجام دهید.
فشار زندگی
حتی در روزهای خوب زندگی نیز افراد ممکن است به دلایل مختلفی به فردی زودرنج تبدیل شوند. دکتر بورلند زندگی در این دوران را با شبیه بودن به یک مرورگر رایانه با تعداد زیادی تب باز مقایسه می‌کند.
استرس و اضطراب شدید، جزو مشکلاتی که خرج و مخارج زیاد برای خانواده ها پیش می آورد، قرار می گیرد. همین موضوع هم می تواند به تشدید علائم زودرنجی کمک کند (و حتی منجر به طلاق و جدایی شود). برای دریافت مشاوره طلاق، باید به متخصص خانواده و وکیل خقوقی خانواده مراجعه کنید. همه ما زندگی پرمشغله‌ای داریم. تمام آن مسئولیت‌هایی که شما در خانه و محل کار در حال انجام آن هستید، فضای زیادی از ذهن شما را اشغال می‌کند. سنگینی کارهایی که باید انجام دهید کنترل خلق و خو را سخت‌تر می‌کند. زودرنجی از استرس‌های زندگی (علائم استرس زیاد و اضطراب شدید) و موارد زیر ناشی می‌شود:
- روابط (عاشقانه، خانوادگی و دیگران).
- نگرانی‌های مالی
- انزوا
- تنهایی
- تغییر شغل
- کمبود خواب
علل پزشکی
گاهی اوقات فرد به دلیل داشتن بیماری روحی یا جسمی و مشکلاتی از این دست که خلق و خوی فرد را تحت تاثیر قرار میدهند زودرنج می‌شود. زودرنجی ممکن است ناشی از ناراحتی جسمی، درد یا ناراحتی از بیماری باشد. درد فیزیکی درازمدت و مزمن با گذشت زمان، توانایی فرد را برای کنترل پریشانی عاطفی و جسمی مرتبط با احساس ناراحتی کاهش می‌دهد.»رایج‌ترین علل فیزیکی زودرنجی عبارتند از:
- درد مزمن به دلیل یک بیماری یا آسیب
- داشتن بیماری‌های مزمن
- عوارض جانبی دارو یا ترک دارو
- اختلال مصرف مواد
- اختلال عاطفی فصلی
- سندروم پیش از قاعدگی
- داروهایی مانند استروئیدها، محرک ها، برخی داروهای ضد افسردگی و برخی داروهای ضد فشار خون
- آسیب تروماتیک مغز
- تیروئید پرکار یا کم کار
- قند خون پایین
مطالعات نشان می‌دهد که زودرنجی می‌تواند با یک دوره افسردگی اساسی نیز همراه باشد و کودکان زودرنج در بزرگسالی بیشتر از دیگران، افسردگی و اختلالات خلقی را تجربه می‌کنند. شاید از خود بپرسید که آیا زودرنجی دلایل روانی دارد یا علل روانی زودرنجی چیست؟ اصلی‌ترین دلایل روانی زودرنجی عبارتند از:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال دوقطبی
- اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی
- اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، آپنه خواب و نارکولپسی
- اختلال استرس پس از سانحه
- زوال عقل
علل زودرنجی در کودکان
کودکان اغلب پس از بروز نگرانی درباره زودرنجی شدید برای ارزیابی سلامت روان ارجاع داده میشوند. اگرچه زودرنجی کودک ممکن است بخشی از کج‌خلقی او در طی دوره رشد باشد اما در برخی موارد که زودرنجی مزمن و شدید است، ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند افسردگی، اضطراب، اوتیسم، اختلال دوقطبی، ADHD یا اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) باشد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که زودرنجی در کودکان ممکن است پیش‌بینی‌کننده اولیه اضطراب، افسردگی یا اختلال دوقطبی در آینده باشد. بنابراین لازم است در این باره با مشاوره کودک همراه و هماهنگ باشید تا مشکلات روحی و روانی کودک را سریعا برطرف کنید.
زودرنجی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زودرنجی به عنوان یک بیماری یا مشکلی در سلامت روان در نظر گرفته نمی‌شود و بنابراین به راحتی نمی‌توان آن را تشخیص داد. اما این بدان معنا نیست که مردم در صورت نیاز نباید به دنبال کمک باشند. افرادی که زودرنجی را تجربه می‌کنند می‌توانند به دنبال مراقبت‌های بهداشت روانی برای کنترل این احساسات باشند و یکی از اصلی‌ترین دلایلی که مردم به دنبال مراقبت‌های سلامت روان هستند مسئله زودرنجی است. درمان زودرنجی می‌تواند به درک علت اصلی آن کمک کرده و افراد نیز مکانیسم‌های مقابله‌ای جدید برای درک بهتر و کنترل برخی احساسات را یاد بگیرند.
برای کسانی که نگران ازدواج با فردی زودرنج و بیش از حد حساس هستند، لازم است تا رفتن به مشاوره پیش از ازدواج را جدی بگیرند. مشاوره قبل از ازدواج به شما کمک می کند تا بفهمید که با چه شخصیت و نگرشی روبرو هستید و دید بهتری نسبت به فرد مقابل پیدا کنید.
بهترین راه‌ها برای درمان زودرنجی چیست؟
یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشت روان ابتدا هرگونه بیماری زمینه‌ای که ممکن است به زودرنجی فرد منجر شده باشد بررسی می‌کند. در حالی که هیچ روش درمانی منحصر به فردی برای تشخیص و درمان زودرنجی وجود ندارد، روش‌های درمانی مانند آموزش کنترل احساس برای والدین، درمان شناختی رفتاری (CBT) و رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) در کاهش علائم در کودکان نویدبخش بوده است. اما راه‌حل‌های معمولی برای رفع زودرنجی چیست؟
آیا به تنهایی می‌توان مشکل زودرنجی را برطرف کرد؟
در حالی که هیچ درمان مشخصی برای کاهش علائم خلق و خوی فرد زودرنج وجود ندارد، روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید در خانه برای کاهش آن استفاده کنید. پیدا کردن هر روش درمانی که برای هر فرد بهتر است و یادگیری انواع مهارت‌های مقابله‌ای مؤثر برای کنترل احساسات اهمیت زیادی در رفع زودرنجی دارد. در زیر، چند روش برای کنترل زودرنجی در خانه ارائه شده است:
- مصرف کافئین مانند قهوه و چای و مواد محرک مانند تنباکو و سیگار را محدود کنید
- مصرف الکل را محدود کنید
- حداقل 7 ساعت خواب بدون وقفه در هر شب را هدف قرار دهید (خواب راحت شبانه)
- عواملی که باعث ایجاد احساس زودرنجی و ناراحتی در شما می‌شود را شناسایی کنید.
- هر چیزی که شما را آرام می‌کند از ورزش گرفته تا مطالعه، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم، قدم زدن و غیره را انجام دهید.
- علاوه بر این، برای مقابله با علائم خود، ذهن آگاهی را تمرین کنید. وقتی ذهن آگاهی را تمرین کنید (چه از طریق مدیتیشن، نفس کشیدن یا یوگا)، ذهن خود را برای بازگشت به لحظه حال آموزش می‌دهید. این کار، امکان پردازش و بیان سالم احساسات را فراهم می‌کند. علاوه بر این به شما کمک می‌کند که بتوانید احساسات احساسات منفی و ناراحت‌کننده خود را رها کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر به طور مرتب با زودرنجی شدید دست و پنجه نرم می‌کنید، یا متوجه شده‌لید که این احساسات بر زندگی روزمره و روابط شما تأثیر گذاشته است، شاید وقت آن رسیده باشد که از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. ممکن است یک بیماری زمینه‌ای داشته باشید که با درمان مناسب، زودرنجی نیز برطرف شود و به شما اجازه دهد به خلق‌وخوی آرام و مهربان خود بازگردید.
سخن آخر
در این مطلب به سوالاتی چون زودرنجی چیست، چه علائمی دارد و راه‌های مقابله‌های با آن پاسخ دادیم. کنترل زودرنجی برای سلامتی، بهبود روابط و آرامش روانی در درازمدت مهم است. زودرنجی در درازمدت منجر به افسردگی (کاهش اضطراب و افسردگی با ورزش)، اضطراب، وحشت، مشکلات کنترل خشم (بهترین راهکارهای کنترل خشم و عصبانیت)، سوء مصرف مواد و سایر بیماری‌ها می‌شود. زودرنجی به خودی خود قابل کنترل است. با این حال، اگر برای کنترل آن کاری انجام ندهید در آینده مشکلات جدی‌تری برای شما ایجاد می‌کند. علاوه بر این، زودرنجی بر کیفیت زندگی شما از جمله روابط و کار شما اثر منفی می‌گذارد. بنابراین بهتر است برای کنترل احساسات و رفع این مشکل به دنبال راه‌حل باشید. می توانید برای انجام آزمون های روانشناسی، صفحه تست روانشناسی بینش نوین را ببینید و تست های مطابق با نیازتان را انجام دهید.
خیلی ممنون از مطالب مفیدتون
عالی بود ممنونم از شما
عالی بود ممنونم از اطلاعات خوبتون
جواد .ممنون به من خیلی کمک شد یکی از مشکلات بزرگ من هست که دارم روش کار میکنم این یک فرصت خوب هست
سلام دوستان
عالی بود
اطلاعات خوبی بود
سلام مطالبتون عالی بود دستتون درد نکنه.
با سلام و خسته نباشید ممنون از سایت زیبا و پرمحتواتون که بسیار کمک کننده بود.
بسیار مفید بود با تشکر
مرسی از اطلاعات خوبی که دادین واقعا تاثیر گذار بود