اگر در بحث سلامت روان متخصص باشید یا در این زمینه مطالعاتی کسب کرده باشید، احتمالاً اصطلاح عمه درمانی، عمه تراپی و یا خاله تراپی را شنیده‌اید. این اصطلاح در وهله اول عجیب و خنده دار به نظر می‌رسد، اما در واقع یک مبحث کاملاً جدی و مهم در حوزه روان درمانی و سلامت روان است، زیرا این نوع تراپی بسیار آسیب‌زا می‌باشد.
اهمیت این موضوع متخصصان مرکز مشاوره بینش نوین را بر آن داشت تا اطلاعات جامع و کاملی درباره عمه تراپی و خاله درمانی و آسیب‌های بالقوه آن در اختیار شما قرار دهند. اگر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید، می‌توانید از ویژگی‌های عمه درمانی، آسیب‌های آن و روش جلوگیری از آنها و همچنین تشخیص روان درمانگر متخصص از عمه درمانگر آگاه شوید.
عمه درمانی و خاله تراپی چیست؟
عمه تراپی زمانی در بین متخصصین روانشناسی و عموم مردم رایج شد که افراد غیرمتخصصی سعی کردند به درمان‌های روانشناسی و مشاوره بپردازند. در واقع این اصطلاح کنایه ایست به افرادی که بدون دانش و مهارت کافی جلسات درمانی برگزار می‌کنند و در آن تنها نصیحت‌های عامیانه و حرفهای روزمره مربوط به روانشناسی زرد به مراجعان منتقل می‌نمایند. بنابراین در صورتی می‌توانید یک روان درمانگر متخصص را از یک خاله درمانگر تشخیص دهید که تمام ویژگی‌های او را بشناسید.
به عنوان مثال، کسانی که عمه درمانی می‌کنند و مشاوره خانواده هستند، دانش کاملی از مشکلات مردم در خانواده و ارتباطات آنها و همچنین روش رفع و درمان این چالش‌ها ندارند. احتمالاً این افراد چند کتاب انگیزشی و روانشناسی خوانده‌اند و ادعای روان درمانگری می‌کنند. از طرف دیگر، یک روانشناس متخصص در مقایسه با این افراد دانش بسیار بالایی در حوزه روانشناسی دارد و با شناخت پیچیدگی‌های روان انسان و روش رفع آنها می‌تواند به افرادی که دچار مسائل روحی روانی هستند کمک نماید.
یکی از مشکلات بزرگی که در مواجهه با عمه درمانگر دارید اینست که او به واسطه عدم دانش و تجربه کافی نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از چالش شما و فرایند درمان آن انجام دهد، به همین دلیل دچار اشتباه شده و آسیب‌ها و دردسرهای بیشتری برای شما بوجود می‌آورد.
تفاوت عمه تراپی و روان درمانی چیست؟
عمه تراپی و روان درمانگری تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند که می‌توانیم آنها را در لیست زیر قرار دهیم:
- برای انجام روان شناسی به تحصیلات و اخذ مدرک و گذراندن دوره‌های شناسایی و درمان اختلالات روان‌شناختی نیاز است، اما برای اینکه عمه تراپیست شوید، کافی است چند کتاب در این حوزه بخوانید.
- اگر به روانشناس متخصص مراجعه کرده و مشکل خود را مطرح کنید، قضاوت و سرزنش نمی‌شوید، اما در عمه تراپی به قطع مورد قضاوت و سرزنش واقع خواهید شد.
- با مراجعه به متخصص روانشناس می‌توانید مطمئن باشید که راز شما فاش نخواهد شد، در صورتیکه یک عمه تراپیست احتمالاً صحبت‌های شما را به دیگران منتقل خواهد کرد تا برای خود اعتبار بخرد.
- در طول مشاوره با روانشناس متخصص شما حس همدلی دریافت می‌کنید، اما در طی فرایند عمه تراپی تنها دلسوزی را حس خواهید کرد.
- روانشناس شنوندهٔ فعال است و به شما برای بهبود شرایط کمک می‌کند، اما عمه تراپیست تنها یک شنونده برای درد و دل کردن است.
- روانشناس بیشتر شنونده است تا گوینده، اما عمه تراپیست در تمام لحظات سعی می‌کند تا شما را ساکت کرده و راهکارهای خود را به شما تحمیل کند و به گفته‌های شما هیچ اهمیتی نمی‌دهد.
- در صورتیکه با یک روانشناس درباره اختلال روانی خود مشورت کنید، می‌توانید آن را درمان نمایید؛ اما مشورت کردن با یک عمه تراپیست شرایط شما را بحرانی می‌کند.
بیماری‌هایی که با عمه درمانی بهبود نمی‌یابند
اگر جوان باشید و مشکلات خانوادگی کوچکی به واسطه عدم تجربه کافی در ارتباطات خود داشته باشید، مشاوره عمه درمانی با احتیاط کامل می‌تواند تا حدودی به شما کمک کند. اما اگر دچار اختلالات و بیماری‌های روانی هستید و یا مشکلات شدیدی در خانواده و محل کار خود دارید، هرگز نمی‌توانید با این روش درمانی مشکلات خود را حل نمایید. بیماری‌هایی وجود دارند که حاد هستند و زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهند. این بیماری‌ها و مشکلات تنها توسط یک روان درمانگر و روانشناس ماهر قابل درمان است. در ادامه لیستی از موارد بحرانی را با هم بررسی خواهید کرد:
- اختلالات شخصیت
- انواع وسواس‌ها
- انواع فوبیاها
- استرس
- اضطراب
- افکار خودکشی
- افسردگی
- اعتیاد
- مشکلات کودک و نوجوان
- مشاوره تحصیلی
چگونه از عمه درمانی یا خاله تراپی پیشگیری کنیم؟
یک روانشناس در طول دوره تحصیل و کسب مجوز کار خود دوره‌های آموزشی متعددی را پشت سر می‌گذارد. این فرد برای تبدیل شدن به یک متخصص باید علاوه بر دوره آکادمیک، دوره‌های تجربی را نیز بگذراند تا با روند درمان بیماران و مراجعین کاملاً آشنا شود. البته دانش تئوری به خصوص در زمینه آسیب شناسی روانی یکی از اصول ضروری برای تبدیل شدن به یک روان پزشک ماهر است. اما یک روانشناس بدون گذراندن دوره‌های کارورزی عملی به درجه تخصص نخواهد رسید.
در این دوره‌ها یک سوپروایزر ناظر عملکرد دانشجویان روانشناسی در فرایند درمان مراجعین است. روانشناسان جوان پس از گذراندن این دوره‌ها می‌توانند از ضعف‌ها و مشکلات خود در درمان مراجعین آگاه شوند و در شرایط بحرانی افراد بتوانند بهترین تصمیم گیری و مشاوره را ارائه دهند.
بدین ترتیب به تدریج کار کردن در کنار متخصصین به آنها می‌آموزد که از سطحی نگری و یا همان درمان‌هایی که به عمه درمانی معروف شده فاصله بگیرند و بتوانند بر اساس استانداردها و اصول کار علمی با مراجعان خود برخورد کنند.
برخلاف آنچه گفته شد، سیستم آموزشی ایران امکانات دوره‌های عملی و کارورزی را برای دانشجویان روانشناسی فراهم نمی‌کند و خود این متقاضیان باید پس از اتمام دوره کارشناسی در کلاس‌های آموزشی عملی و دوره‌های سوپرویژن شرکت نمایند.
عمه تراپی دانشجویان رشته روانشناسی
اگر برخلاف آنچه گفته شد، دانشجویان رشته روانشناسی در دوره‌های عملی زیر نظر متخصصین شرکت نکنند، روش‌های درمانی را به صورت اصولی نخواهند آموخت و به اشتباه به عمه تراپی می‌پردازند.
دلیل این اتفاق را می‌توان مطالعات جزئی دانشگاهی و نداشتن تجربه کافی در امر درمان بیماری‌ها و مشکلات روانی دانست که باعث می‌شود مراجع به روش اصولی درمان و نتیجه مطلوب دست پیدا نکند.
آسیب‌های ناشی از عمه تراپی چیست؟
تفاوت مشکلات و بیماری‌های روانی و جسمی در نوع نمودار شدن آن است. اختلالات روانی مخفی هستند و به سختی می‌توان آنها را تشخیص داد. به همین دلیل علم روانشناسی پیچیده‌تر از سایر حوزه‌های پزشکی است. بنابراین اگر در معرض سخنان پوچ یک روان درمانگر قرار بگیرید و عملاً عمه تراپی را تجربه کنید، دچار مشکلات بزرگی می‌شوید، چرا که ممکن است این فرد غیر متخصص با سخنان پوچ و بیهوده‌اش به سلامت روان شما آسیب بزند ولی شما چیزی متوجه نشوید.
با توجه به آنچه در حوزه سلامت روان گفته شد، اگر روانشناس تخصص کافی نداشته باشد و به عمه تراپی بپردازد، راهکارهای اشتباهی به مراجع ارائه می‌کند و او را در خطر سلامت روان و از دست دادن روابط خانوادگی و اجتماعی قرار می‌دهد که بعضاً جبران ناپذیر است. به عنوان مثال، فردی که می‌خواهد در زمینه مشاوره جنسی به مراجع خود راهکار پیشنهاد دهد، باید در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشد، در غیر این صورت راهکاری اشتباه تجویز کرده و آسیب‌های جبران ناپذیری به فرد وارد می‌کند.
شناسایی درمانگران دروغین در شبکه‌های مجازی
علی رغم پیشرفت علم روانشناسی در 100 سال گذشته، اخیراً شاهد رشد بی‌رویه روانشناسی زرد در دنیا هستیم. این نوع روانشناسی فاقد علم و دانش کافی بوده و راه را برای ظهور هرچه بیشتر خاله درمانگرها فراهم نموده است. دسترسی آسان عموم مردم به شبکه‌های اجتماعی نیز یکی دیگر از دلایل گسترش یافتن این نوع روانشناسی می‌باشد.
افراد زیادی هستند که برای تحت تأثیر قرار دادن مردم و به شهرت رساندن خود به جهت کسب منافع مالی، صحبت‌ها و نصایحی را بر طبق میل عموم مردم با آنها به اشتراک می‌گذارند که نوعی عمه درمانی می‌باشد. این نصایح و سخنان هیچ پشتوانه علمی ندارند و در بیشتر موارد منجر به از دست رفتن ارتباطات افراد و یا دچار شدن آنها به چالش‌های مختلف می‌شوند.
روانشناسی زرد چیست؟
روانشناسی زرد عبارت است از جملات زیبا که انگیزه شما را بالا می‌برد و مخاطبان زیادی را جذب می‌کند، اما هیچ تأثیر درمانی ندارد؛ تنها وقت و هزینه شما را هدر می‌دهد. به همین دلیل شناسایی روان درمانگران واقعی در فضای مجازی امری دشوار است.
تنها راه شناسایی یک روان درمانگر متخصص و ماهر از فردی که عمه تراپی می کند، بررسی سوابق و تحصیلات آنهاست. چنانچه فرد در دانشگاه معتبر تحصیل کرده و دوره‌های عملی و تخصصی متفاوتی را گذرانده باشد و همچنین سابقه خوبی در درمان مراجعین خود داشته باشد، یک روانشناس متخصص است که می تواند به شما کمک کند مشکلات و بیماری های روانی خود را رفع کنید.
ویژگی‌های یک روانشناس خبره
زمانی یک شخص می تواند ادعا کند روانشناس خبره است که مراحل مختلفی را در این راه طی کرده باشد. اولین نشانه خبره شدن در روانشناسی داشتن علاقه به حوزه سلامت روان است که باعث می شود فرد در این زمینه تحصیل کند و علم تئوری خود را با مطالعه کتب مختلف این حوزه رشد دهد. سپس باید وقت کافی به گذراندن دوره‌های عملی و کارورزی اختصاص دهد تا با دنیای واقعی و چالش‌های درمان بیماران و مراجعین خود از نزدیک آشنا شود.
یک روانشناس زمانی می تواند با موفقیت مراجعین خود را درمان کند که از تئوری و تجربه عملی خود در کنار هم بهره ببرد. این تجربه در دوره‌های عملی تحت نظارت یک سوپروایزر به دست می‌آید و به روانشناس کمک می کند روش‌های درمان واقعی را بیاموزد.
روانشناس کارآموز در این دوره با نقاط ضعف خود و موانعی که بر سر راه درمان مراجع وجود دارد آشنا می شود و یاد می گیرد چگونه لحظات بحرانی مشاوره را مدیریت نماید. در اینصورت است که او می تواند حس همدلی و نه ترحم را به مراجع خود منتقل نماید. و اینگونه است که یک روانشناس متخصص تفاوت درمان واقعی را از عمه تراپی تشخیص می دهد و به صورت حرفهای وارد حوزه درمان می شود.
مشکلاتی که برای تبدیل شدن به روانشناس متخصص بر سر راه شماست
تبدیل شدن به یک روانشناس متخصص آسان نیست و با چالش‌هایی همراه است. یکی از آنها عدم دسترسی به دوره‌های عملی و کارورزی مناسب در دانشگاه‌های کشور است. اگر می‌خواهید یک روانشناس خبره شوید باید شخصاً به دنبال این دوره‌ها باشید و هزینه شرکت در آنها را بپردازید تا بتوانید به تخصص لازم در امر درمان برسید.
مسائل خصوصی خود را به عمه درمانگران نسپارید
همه ما در زندگی شخصی و ارتباطات اجتماعی با مشکلات و چالش‌هایی روبرو هستیم که برای درمان آنها به کمک یک متخصص نیاز داریم. درمان این مشکلات نیاز به دانش و تجربه دارد و عمه درمانی نه تنها کمکی به ما نمی کند، بلکه با سخنان پوچ خود ما را به دردسر می اندازد و آسیب‌های جدی به روابط ما وارد می کند.
مشاوره خانواده و مشاوره جنسی مثال‌های بسیار مهمی هستند که باید توجه ویژه‌ای به آنها کنید. چنانچه روش درمان درست مشکلات خود را دریافت نکنید چه بسا زندگی و ارتباطات خود را از دست بدهید.
همانطور که پیشتر گفته شد، امروزه روانشناسی زرد گسترش پیدا کرده و شبکه‌های اجتماعی باعث شده‌اند افراد زیادی خود را به عنوان یک درمانگر متخصص معرفی کنند در حالیکه عمه تراپی می کنند. بنابراین راه سختی برای پیدا کردن یک متخصص ماهر دارید.
برای پیشگیری از عمه درمانی، باید برای حل هر مشکلی از روانشناس و مشاورین متخصص کمک بگیرید. مرکز مشاوره بینش نوین با در اختیار داشتن روانشناسان ماهر و متخصص یکی از مراکزی است که با استفاده از علم واقعی روانشناسی توانسته است مشکلات و بیماری‌های مراجعین خود را به صورت واقعی درمان نماید.
سخن آخر
امروزه قدرت رسانه و راحتی دسترسی به داده باعث شده است افرادی بتوانند با خواندن چند کتاب و دیدن چند فیلم خود را به عنوان روان درمانگر معرفی کنند و با استفاده از نصایح و سخنان عمه تراپی نه تنها مشکلات مراجعین خود را درمان نکنند، بلکه آسیب‌های جبران ناپذیری به سلامت روان آنها وارد نمایند.
از آنجا که سخنان این افراد هیچ پشتوانه علمی و تجربی ندارد و صرفاً جذاب می‌باشد، کمکی به درمان مشکلات روانی نمی‌کند و باعث تثبیت اختلال در روان فرد بیمار و دوچندان شدن درد او می‌شود. برای مثال اگر فردی اختلال وسواس فکری داشته باشد، راهکارهای خاله تراپی نه تنها تأثیری در درمان این اختلال ندارند، بلکه موجب می‌شوند تا فرد احساس بی ارزشی کند که چرا موفق به درمان خود نشده است.
درصورتیکه دچار مشکلات سلامت روان و روابط هستید، باید به درستی تحقیق کنید و به جای عمه تراپی از روش‌های درمانی اصولی توسط یک روانشناس متخصص و خبره بهره بگیرید.
