خانواده درمانی یا همان مشاوره خانواده، نوعی مشاوره روانشناختی و روان درمانی است که می تواند به اعضای خانواده در بهبود ارتباطات و حل تعارضات بین آنها کمک کند.
خانواده درمانی معمولا توسط روانشناس، مددکار اجتماعی بالینی یا درمانگر دارای مجوز ارائه می شود. مشاوره خانواده اغلب کوتاه مدت است. ممکن است شامل همه اعضای خانواده یا فقط کسانی باشد که مایل به مشارکت باشند. برنامه درمانی خاص شما به وضعیت خانواده و تعارضات شما بستگی دارد. جلسات مشاوره خانواده می تواند مهارت‌هایی را به شما آموزش دهد تا ارتباطات خانوادگی را عمیق‌تر کرده و زمان‌های استرس‌زا را به راحتی پشت سر بگذارید، حتی پس از اتمام جلسات درمانی.
در این مقاله با تاثیر مشاوره خانواده در زندگی آشنا می شویم و علل و نتایج مشاوره برای زندگی را بررسی می کنیم.
مشاوره خانواده برای زندگی
مشاوره خانواده یا مشارکت در جلسات خانواده درمانی می تواند به شما در بهبود روابط آشفته با شریک زندگی، فرزندان یا سایر اعضای خانواده کمک کند. شما ممکن است به مسائل خاصی مانند مشکلات زناشویی یا مالی، درگیری بین والدین و فرزندان، یا تأثیر سوء مصرف مواد یا یک بیماری روانی بر کل خانواده بپردازید.
خانواده شما ممکن است خانواده درمانی را همراه با انواع دیگر درمان‌های سلامت روان دنبال کنند، به خصوص اگر یکی از شما بیماری روانی یا اعتیاد داشته باشد که به درمان اضافی یا درمان توانبخشی نیز نیاز دارد. برای مثال مشاور خانواده می تواند به اعضای خانواده کمک کند تا اگر یکی از اعضا به بیماری روانی جدی مانند اسکیزوفرنی مبتلا باشد، با آن مقابله کند؛ اما با این وجود، فردی که مبتلا به اسکیزوفرنی است باید به برنامه درمانی فردی خود نیز به صورت مجزا ادامه دهد، که ممکن است شامل دارو درمانی، درمان انفرادی یا درمان‌های دیگر باشد.
خانواده درمانی می تواند در هر موقعیت خانوادگی که باعث استرس، غم، عصبانیت یا درگیری شود، مفید باشد. این نوع از مشاوره می تواند به شما و اعضای خانواده شما کمک کند تا یکدیگر را بهتر درک کنید و مهارت‌های مقابله‌ای را بیاموزید تا احساس نزدیکی بیشتری به خانواده خود کنید و این یکی دیگر از موارد تاثیر مشاوره خانواده در زندگی است.
اهمیت مشاوره تنها در بحران نیست
مشکلات خانوادگی می‌تواند در سالم‌ترین خانواده‌ها نیز نمایان شود و منجر به تعاملات چالش‌برانگیز، ناامیدکننده و دردناک بین اعضای خانواده شود. از عصبانیت‌های کوچک گرفته تا رنجش‌های مدفون شده، از مشاجره‌های نمایشی تا احساس گناه، ناامیدی و عصبانیتی که حتی نمی دانستیم به آنها دچار شده‌ایم. خانواده درمانی برای کمک به خانواده‌ها در جهت رفع چنین اوضاعی و حل مشکلات خانوادگی طراحی شده است. بنابراین نباید مراجعه به مرکز مشاوره را تنها برای مواقع بحران بگذارید.
بیشتر مدل‌های خانواده درمانی به دنبال پرداختن به سبک‌های ارتباطی (کلامی و غیرکلامی) خانواده و همچنین هر موضوع فردی است که ممکن است در انسجام نظام خانواده اختلال ایجاد کند. مشکلات خانوادگی نباید شدید باشد تا درمان را ایجاب کند. با کار با یک درمانگر، خانواده‌ها می توانند انتظار داشته باشند که یاد بگیرند که یکدیگر را بهتر درک کنند، ارتباط موثرتری برقرار کنند و به طور فعال برای برهم زدن الگوهای ناسالم کار کنند.
مشاوره خانواده یا خانواده درمانی با هدف رسیدگی به مسائل روانشناختی، رفتاری و عاطفی است که باعث ایجاد مشکلات خانوادگی می شود. اعضای خانواده برای ایجاد و حفظ یک رابطه سالم با یک درمانگر کار خواهند کرد؛ بنابراین رجوع به جلسات مشاوره خانواده صرفا در مواقع بحران و مشکلات جدی انجام نمی گیرد.
باید اشاره کنیم که هدف، شناسایی و رفع مشکلات خانواده است. این مسائل می تواند عاطفی، روانی یا رفتاری باشد و این مسائل می توانند درجه بندی داشته باشند و لزوما تا مرحله بحران جدی نرسیده باشند. بسیاری از رویکردهای مشاوره خانواده از نظریه سیستم‌های خانواده سرچشمه می گیرد. این نشان می‌دهد که خانواده‌ها به جای گروه‌هایی از افراد که مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند، در سیستم‌هایی کار می‌کنند. بر اساس تئوری سیستم های خانواده، تغییرات در یکی از اعضای خانواده بر تغییرات منبع مورد اعتماد در سایر بخش‌های خانواده تأثیر می گذارد و این موضوع اهمیت مشاوره در بحران و همچنین تاثیر مشاوره خانواده در زندگی را بیشتر می کند.
مشاوره خانواده چه کمکی می کند؟
مشاوره خانواده یا خانواده درمانی روشی برای ایجاد و حفظ روابط خانوادگی سالم و کاربردی است.
آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا مشاوره؟ و یا چرا مشاوره برای پیشبرد زندگی مفید است؟ مزایای مشاوره از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوت است و یک مشاور خانواده از طرق مختلفی می تواند به فرد یا یک خانواده کمک کند. این مزایا و کمک‌ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- ایجاد مرزهای سالم بین اعضای خانواده
- بهبود ارتباطات بین اعضای خانواده
- تعریف نقش هر کس در خانواده
- بهبود پویایی و روابط خانوادگی
- ارائه قدرت و ابزارهای مقابله‌ای برای اعضای خانواده در حین تجربه یک مشکل یا تعارض
- پرداختن به تعاملات ناکارآمد بین اعضا یا بین والدین و فرزندان
- بهبود توانایی حل مسئله در خانواده
از سوی دیگر مشاوره خانواده می تواند به طور موثر به مسائل مربوط به کودکان بپردازد، مسائلی که روی دیگر اعضای خانواده و درنهایت روی سیستم روانی یک خانواده تاثیر منفی می گذارد. از جمله:
- اختلالات سلوک
- اعتیاد به مواد یا رفتارهای اعتیاد گونه
- رفتار توهین آمیز با دیگران یا والدین
- افسردگی و اضطراب
اما مسائلی که مشاوره خانواده در صدد رفع و رجوع آن بر می‌آید و به طور کلی تاثیر مشاوره خانواده در زندگی، تنها به این موارد ختم نمی شود و شامل مسائل عمیق‌تر و مهم‌تری هم می شود؛ دلایل نیاز به مشاوره شامل موارد زیر هم می شود:
- مشکل در برقراری ارتباط یا بیان احساسات اعضای خانواده
- درگیری بین خواهر و برادر
- والدین ناسازگار
- مشکلات زناشویی
- ایجاد یک رابطه عملکردی و سالم پس از طلاق یا جدایی والدین
- سازگاری با یک تغییر عمده
- برخورد با یک بیماری مزمن یا مرگ در خانواده و به طور کلی تجربه سوگ
در حین جلسات مشاوره خانواده چه کار باید کرد؟
خانواده درمانی به طور معمول چندین عضو خانواده را برای جلسات درمانی گرد هم می آورد. با این حال، یکی از اعضای خانواده نیز ممکن است به صورت انفرادی به خانواده درمانگر مراجعه کند.
جلسات مشاوره خانواده معمولاً حدود 50 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. خانواده درمانی اغلب کوتاه مدت است و معمولاً حدود 12 جلسه. با این حال، اینکه چند وقت یکبار با مشاور خود ملاقات می کنید و اینکه چه تعداد جلساتی نیاز دارید، به موقعیت خاص خانواده و توصیه درمانگر شما بستگی دارد.
در طول خانواده درمانی، می توانید:
- توانایی خانواده خود را برای حل مشکلات و بیان افکار و احساسات به شیوه‌ای سازنده بررسی کنید.
- نقش‌ها، قوانین و الگوهای رفتاری خانواده را برای شناسایی مسائلی که به تعارض کمک می‌کنند و راه‌هایی که برای حل این مسائل به ذهنتان می رسد را بررسی کنید.
- نقاط قوت خانواده خود مانند مراقبت از یکدیگر و نقاط ضعف مانند مشکل در اعتماد کردن به یکدیگر را شناسایی کنید و به کمک مشاور خانواده در صدد رفع آن تلاش کنید.
- چالش‌های خاص خود و نحوه برخورد خانواده‌تان با آنها را مشخص کنید.
- راه‌های جدیدی برای تعامل و غلبه بر الگوهای ناسالم ارتباط با یکدیگر بیاموزید.
- اهداف فردی و خانوادگی را تعیین کنید و روی راه‌های دستیابی به آنها کار کنید.
اثر مشاوره خانواده در زندگی
مشاوره چه کمکی می کند؟ تاثیر مشاوره خانواده در زندگی چیست؟ مشاوره خانواده به طور خودکار تضادهای خانوادگی را حل نمی کند یا وضعیت ناخوشایند را از بین نمی برد. اما می‌تواند به شما و اعضای خانواده‌تان کمک کند تا یکدیگر را بهتر درک کنید، و می‌تواند مهارت‌هایی را برای کنار آمدن با موقعیت‌های چالش‌برانگیز به روشی مؤثرتر فراهم کند. همچنین ممکن است به خانواده در دستیابی به حس با هم بودن کمک کند.
یک مشاوره خانواده خوب و مفید می تواند از راه‌های بی شماری روی زندگی و سلامت خانواده شما تاثیر مثبت بگذارد. این تاثیرات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بهبود مهارت‌های ارتباطی و بین فردی
- خودپذیری و عزت نفس بیشتر
- توانایی تغییر رفتارها یا عادات خودزنی
- بیان و مدیریت بهتر احساسات، از جمله خشم
- رهایی از افسردگی، اضطراب یا سایر شرایط سلامت روان
- افزایش اعتماد به نفس و مهارت‌های تصمیم گیری
- توانایی مدیریت موثر استرس
- بهبود توانایی حل مسئله و حل تعارض
- احساس عزت نفس بیشتر
- شناخت افکار تحریف شده
- تشخیص اهداف و راه‌های رسیدن به آن
در آخر
هدف مشاوره خانواده رسیدگی به مشکلات اساسی است که منجر به مشکلات خانوادگی می شود. انواع مختلفی از خانواده درمانی وجود دارد و مشکلات مختلف خانوادگی ممکن است به انواع خاصی از مشاوره نیاز داشته باشد؛ بنابراین برای زیستن در یک خانواده شاد و سالم نباید از تاثیر مشاوره خانواده در زندگی چشم پوشید.
