پوشک بخشی از زندگی کودک است و اتفاقا استفاده از آن در اولین سال تولد کودک خیلی هم کار راه‌انداز است. اما از یک جایی به بعد که کودک نمی‌تواند موقع تخلیه ادرار را تشخیص دهد و اعلام کند، عادت به آن برای والدین دردسرساز می‌شود. از پوشک گرفتن کودک مرحله‌ای است که تمام والدین باید یک روزی پشت سر بگذارند و اولین مرحله آن این است که ببینند کودک دلبندشان چقدر آماده این تغییر است. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با جزئیات کنار گذاشتن پوشک کودک آشنا شویم.
چه زمانی کودک برای از پوشک گرفتن آماده است؟
تجربه های از پوشک گرفتن کودک به ما می‌گوید که اگر نشانه‌های زیر را در فرزند دلبندتان مشاهده کردید، کم کم باید به فکر از پوشک گرفتن کودکتان باشید.
1. وقتی پوشکش را کمتر کثیف می‌کند
تا حدود 20 ماهگی، بچه ها به قدری ادرار می کنند که انتظار کنترل مثانه از آنها اصلا انتظار به‌جایی نیست. اما کودک نوپایی که پوشکش یک یا دو ساعت خشک می ماند و حتی گاهی با پوشک خشک از خواب بیدار می‌شود، از نظر بدنی برای آنکه پوشک را کنار بگذارد، آماده است.
2. وقتی حرکات روده‌اش قابل پیش‌بینی باشد
اگر کودکتان روی ریتم منظم و مشخصی نیاز به تعویض پوشک دارد و شما دقیقا می‌توانید حدس بزنید چه زمانی باید او را به دستشویی ببرید، از پوشک گرفتن او کار سختی نیست.
3. وقتی می‌تواند عملکرد بدنش را اطلاع دهد
برخی از کودکان زمان تخلیه ادرار یا مدفوع را احساس می‌کنند و آن را با خوشحالی اعلام می‌کنند. حتی بعضی از کودکان که حس خوبی نسبت به بیان این جملات ندارند، رفتارهای مشخصی از خود نشان می‌دهند، مثلا آرام و گوشه‌گیر می‌شوند یا بی‌دلیل غر می‌زنند. نوع سیگنال مهم نیست، اگر فرزندتان بتواند عملکرد بدنش را احساس کند و آن را اطلاع دهد، آماده این است که پوشک را کنار بگذارد.
4. وقتی از پوشک کثیف بدش می‌آید
بعضی از کودکان در طول رشد مرحله‌ای را پشت سر می‌گذارند که از آشفتگی‌های شخصی مثلا چسبندگی انگشت‌هایشان یا کثیف بودن پوشکشان بیزارند. این یک فرصت طلایی برای از پوشک گرفتن کودک است؛ چون برای اولین بار، کودک شما هم درست مثل خود شما از پوشک کثیف بدش می‌آید.
5. وقتی می‌تواند لباسش را درآورد
کودک باید این توانایی را داشته باشد که به محض احساس نیاز به تخلیه ادرار یا مدفوع فورا خود را به سرویس برساند و لباسش را درآورد. در این مرحله حتی می‌توانید به فکر از پوشک گرفتن شبانه کودک هم باشید.
از پوشک گرفتن را از کجا شروع کنیم؟
بعد از آنکه احساس کردید فرزندتان آماده از پوشک گرفتن است، سوالی که ممکن است برایتان پیش بیاید این است که دقیقا از کجا شروع کنیم و چگونه پسر بچه را از پوشک بگیریم یا دختر بچه را به سرویس بهداشتی عادت بدهیم.
برای شروع از پوشک گرفتن کودک قدم به قدم مراحل زیر را طی کنید:
1. تجهیزات را آماده کنید
یک صندلی کوچک در حمام یا جایی که فرزندتان بیشتر وقت خود را سپری می‌کند قرار دهید و فرزندتان را تشویق کنید تا برای شروع با لباس روی صندلی توالت بنشیند. مطمئن شوید که پای فرزندتان روی زمین یا چهارپایه قرار می‌گیرد. برای صحبت در مورد توالت از اصطلاحات ساده و مثبت استفاده کنید.
حتی می‌توانید محتویات یک پوشک کثیف داخل توالت بریزید تا کودک کاملا متوجه منظور شما شود. سپس به او یاد بدهید سیفون را بکشد.
2. کودکتان را به نشستن روی صندلی توالت عادت بدهید
هر دو ساعت یک‌بار از کودک بخواهید بدون پوشک روی صندلی توالت بنشیند. کنار فرزندتان بمانید و با هم کتاب بخوانید یا در حالی که روی صندلی نشسته با یک اسباب‌بازی بازی کنید. هروقت خسته شد، اجازه دهید بلند شود. او را برای تلاشش تحسین کنید و یادآوری کنید که می‌تواند بعدا دوباره تلاش کند.
3. متوجه علائم نیاز کودک به تخلیه ادرار باشید
هنگامی که متوجه علائمی شدید که نشان می‌دهد کودکتان نیاز دارد از توالت استفاده کند، علائمی مثل پیچ و تاب خوردن، چمباتمه زدن یا نگه داشتن ناحیه تناسلی، فورا دست به‌کار شوید. این نشانه‌های را به فرزندتان بیاموزید و بگویید در مرحله بعد باید چکار کند. هر موقع خود کودک احتیاج به سرویس را به شما یادآوری کرد، حتما او را تشویق کنید تا به این اعلام کردن عادت کند.
4. بهداشت را به کودک توضیح دهید
اگر کودکتان دختر است، موقع از پوشک گرفتن کودک به او یاد بدهید چطور خود را تمیز کند که میکروب‌ها از رکتوم وارد مثانه نشوند و بعد به کودک بیاموزید که بعد از هر مرتبه استفاده از سرویس، دست‌های خود را بشوید.
5. پوشک را کنار بگذارید
پس از چند هفته تلاش با صندلی توالت و خشک بودن لباس کودک در طول روز، احتمال فرزند دلبندتان آماده است که با پوشک خداحافظی کند. این تغییر را جشن بگیرید تا خاطره خوبش در ذهن او باقی بماند. همچنین اگر فرزندتان هنوز نتوانسته کنترل ادرارش را به دست بگیرد، اجازه دهید همچنان از پوشک استفاده کند تا زمانی که آمادگی لازم را به دست بیاورد.
از پوشک گرفتن کودک استرس زاست
به عنوان یک مادر که به تمیزی خانه اهمیت می‌دهد ممکن است فکر کنید از پوشک گرفتن کودک می‌تواند باعث شود گهگداری خانه‌تان کثیف شود. حق هم دارید. اما باید بپذیرید که در طول فرایند ترک پوشک ممکن است گاهی اوضاع از کنترل کودکتان خارج شود و باید تمام تلاشتان را به‌کار ببندید که آرامش خود را حفظ کنید. همچنین ممکن است این ترس و استرس را داشته باشید که اگر کودکم نخواهد نیازش به تخلیه ادرار را اعلام کند چه؟ اگر ادرار را در بدنش نگه دارد، یقینا به خودش آسیب می‌زند. برای کمتر کردن این استرس و پشت سر گذاشتن این مراحل می توانید با مشاور کودک، مشورت کنید و از او راهنمایی بگیرید.
تمام این نگرانی‌ها کاملا به‌جا است. به همین خاطر انتظار می‌رود به عنوان والدین آگاه در مورد این مسئله با فرزندتان صحبت کرده و او را کاملا از تمام بایدها و نبایدها آگاه کنید. با تحقیق و مطالعه و به‌کارگیری روش‌های اصولی می‌توانید این نگرانی‌ها را از میان بردارید.
روند انجام چقدر باید طول بکشد؟
از پوشک گرفتن کودک در برخی از کودکان اصلا طول نمی‌کشد و فورا به این قضیه عادت می‌کند، در حالی که برخی مقاومت می‌کنند. البته اگر کودک شما تمایلی به این کار نداشته باشد یا هنوز برایش زود باشد، اصلا به این معنی نیست که به لحاظ رشد از همسالان خود عقب است.
برخی از بچه‌ها از حدود 2 سالگی شروع می‌کنند و برخی دیگر از 3 سالگی آماده کنار گذاشتن پوشک هستند. در حالی که برخی از پدر و مادرها با از پوشک گرفتن کودک در 3 سالگی یا از پوشک گرفتن کودک 2 و نیم ساله دست و پنجه نرم می‌کنند.
این پروسه می‌تواند هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. اکثر کودکان (جز موارد استثنا) تا سن 5 الی 7 سالگی پوشک را کاملا کنار گذاشته‌اند و سن از پوشک گرفتن کودک گذشته است. به عقیده بسیاری از والدین، آموزش کنار گذاشتن پوشک یکی از مراحل طاقت‌فرسای رشد کودک است. بعضی از کودکان مدت زمان طولانی درگیر این ماجرا هستند و مراقبت از آنها در این دوره واقعا سخت است. اما شما صبور باشید و دست از تلاش برندارید. در نهایت کوچولوی شما این مهارت را یاد می‌گیرد و در چشم‌بر‌هم‌زدنی دیگر نیاز نیست کیف پوشک او را همه‌جا با خود حمل کنید.
با کودکان لجباز چه کار کنیم؟
اگر به‌نظر می‌رسد کودکتان از توالت می‌ترسد، احساس خوبی نسبت به آن ندارد یا فعلا به پوشکش دل بسته و آماده تغییر نیست، بدانید موقع از پوشک گرفتن قرار است مقاومت زیادی از خودش نشان دهد. با کودک خود در مورد ترس‌هایش صحبت کنید و به او اطمینان دهید که استفاده از توالت بخشی طبیعی از فرایند رشد او است و یک‌جایی باید با پوشک خداحافظی کند. از علاقه کودکان به بزرگ شدن استفاده کنید و برایش توضیح دهید که کنار گذاشتن پوشک می‌تواند یکی از اولین مراحل بزرگ شدن باشد. اگر مشکل همچنان ادامه داشت، با یک روانشناس کودک مشورت کنید و ببینید آیا برای از بین بردن ریشه این ترس یا لجبازی، احتیاجی به مداخله حرفه‌ای است یا نه.
عوارض زود از پوشک گرفتن چیست؟
برخی از والدین هنگام صحبت با مشاوران کودک در مرکز مشاوره این سوال در ذهنشان شکل می‌گیرد که زودتر از موعد از پوشک گرفتن کودک چه خطرات و آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد. بر اساس نظرات پزشکان، بیشترین خطرات ناشی از «نگه داشتن» ادرار و مدفوع است که منجر به کاهش ظرفیت مثانه و یبوست می‌شود. این مشکلات بین افرادی که در دوره کودکی خیلی زود از پوشک گرفته شدند و تحت فشار اعلام زمان تخلیه بوده‌اند، بیشتر مشاهده می‌شود. البته نه به این معنی که از پوشک گرفتن باعث این مشکلات شود، بلکه «اعلام نکردن کودک» و «نگه داشتن ادرار و مدفوع» خطرناک است.
تقریباً تمام مشکلات مربوط به تخلیه ادرار از جمله شب ادراری، تکرر ادرار و عفونت‌های دستگاه ادراری به نوعی به نگه داشتن ادرار، مدفوع یا هر دو مربوط می‌شود.
اما اگر به کودک آموزش دهید که تحت هیچ شرایطی ادرار را نگه ندارد، مطالعات نشان داده‌اند که زود از پوشک گرفتن کودک هماهنگی خوب مثانه را ایجاد می‌کند، بروز عفونت‌های مجاری ادراری و مشکلات مربوط به مثانه را کاهش می‌دهد و فعالانه از مثانه محافظت می‌کند.
کلام آخر
اگر می‌بینید کودک شما موقع کنار گذاشتن پوشک مقاومت و لجبازی می‌کند یا اصلا نمی‌تواند خودش را کنترل کند، احتمالا زمان مناسبی برای از پوشک گرفتن کودک لجباز نیست و ابتدا باید او را آماده کنید. چندین ماه صبر کنید و دوباره امتحان کنید. در طول این تغییر بزرگ تا جایی که می‌توانید صبوری به خرج بدهید و بدانید که این یک فرایند زمان‌بر است.
در مقابل مخالفت‌های کودک آرامش خود را حفظ کنید و سعی کنید وضعیت او را درک کنید. در آرامش کامل به او یادآوری کنید که بهترین جا برای تخلیه ادرار و مدفوع سرویس بهداشتی است. در طول آموزش ثبات خود را حفظ کنید و در عین حال به یاد داشته باشید که این مرحله برای کودک هم آسان نیست.
اگر می خواهید بدانید مادر خوبی هستید یا نه یا در زمان بارداری شدن خود و مادر شدنتان تردید دارید، تست های روانشناسی وجود دارد که به شما برای رفع این تردید و دریافت مشاوره (در صورت نیاز) کمک کند.
