همه ما در میانسالی ممکن است حالات روحی و اختلالاتی را تجربه کنیم و یکی از رایج‌ترین آنها سندروم آشیانه خالی است. این سندروم که در میانسالی بیشتر خود را نشان می دهد، به غم و اندوهی اشاره دارد که بسیاری از والدین هنگام خروج فرزندانشان از خانه احساس می کنند.
این عارضه معمولاً در زنان شایع‌تر است که به احتمال زیاد نقش مراقب اولیه را داشته‌اند. برخلاف غم و اندوهی که به عنوان مثال هنگام مرگ یکی از عزیزان تجربه می شود، غم سندرم آشیانه خالی اغلب ناشناخته باقی می ماند، زیرا هرچقدر هم که این مساله نگران کننده باشد در هر صورت یک کودک بالغ که از خانه خارج می شود به عنوان یک رویداد طبیعی و سالم تلقی می شود. در بسیاری از موارد، سندرم آشیانه خالی با سایر رویدادهای دشوار زندگی یا تغییرات مهمی که در همان زمان اتفاق می‌افتد، مانند بازنشستگی یا یائسگی، ترکیب شده و برای فرد تبدیل به یک مشکل جدی می شود.
سندروم آشیانه خالی چیست؟
اگر فرزند شما بزرگ شده است و می خواهد خانه را ترک کند و یا او قبلاً از خانه نقل مکان کرده، ممکن است احساسات متفاوتی را تجربه کنید. با آگاهی از اینکه چرا سندرم آشیانه خالی اتفاق می افتد و چه کاری می توانید در مورد آن انجام دهید می توانید امیدوار باشید که این بازه زمانی را بهتر گذرانده و روان سالم‌تری داشته باشید.
سندرم لانه خالی لزوما یک تشخیص بالینی نیست؛ بلکه در عوض، سندرم آشیانه خالی پدیده‌ای است که در آن والدین با خروج آخرین فرزند خود از خانه، احساس غم و اندوه و از دست دادن را تجربه می کنند و گاها منجر به طلاق در سنین بالا می شود.
اگرچه ممکن است به طور فعال فرزندان خود را تشویق کنید تا مستقل شوند، با این حال تجربه رها کردن می تواند دردناک باشد. ممکن است برای شما سخت باشد که به طور ناگهانی هیچ فرزندی در خانه نداشته باشید که به مراقبت شما نیاز داشته باشد و یا در حکم هم صحبت شما عمل کند. ممکن است دلتان برای بخشی از زندگی روزمره فرزندانتان تنگ شود و همچنین برای همراهی همیشگی او.
از سوی دیگر ممکن است در مورد آرامش و امنیت فرزندان خود و اینکه آیا آنها می توانند به تنهایی و بدون کمک شما از خود مراقبت کنند، نگران باشید. اگر آخرین فرزندتان کمی زودتر یا دیرتر از آنچه انتظار داشتید لانه و آشیانه‌ای را که سال‌ها شما برای او ساخته بودید را ترک کند، ممکن است با این تغییر مشکل داشته باشید. اگر فقط یک فرزند دارید یا به شدت با نقش خود به عنوان والدین او اخت گرفته‌اید، ممکن است زمان سختی برای تطبیق با یک لانه خالی در پیش داشته باشید.
نشانه های سندروم آشیانه خالی
تحقیقات نشان می‌دهد که والدینی که با سندرم آشیانه خالی سروکار دارند، احساس فقدان عمیقی را تجربه می‌کنند که ممکن است آنها را در برابر افسردگی، اعتیاد به الکل، بحران هویت و درگیری‌های زناشویی آسیب‌پذیرتر از حالت عادی کند.
از سوی دیگر بررسی سندرم آشیانه خالی در روانشناسی نشان می دهد که یک لانه خالی ممکن است آنقدرها هم منفی نباشد و بالعکس گاهی به کمک میانسالان هم می آید، برای مثال درگیری‌های شغلی و خانوادگی را کاهش دهد و می تواند مزایای بسیاری دیگر را برای والدین فراهم کند. وقتی آخرین فرزند خانه را ترک می کند، والدین فرصت جدیدی برای برقراری ارتباط مجدد با یکدیگر، بهبود کیفیت ازدواج خود و احیای مجدد علایقی دارند که قبلاً ممکن بود به علت نگهداری از فرزندشان، برای آنها وقت نداشته باشند.
کنار گذاشتن وظایف فعال و روزمره والدین می تواند سخت باشد، به خصوص اگر زمانی که فرزندتان در خانه زندگی می کرد تا حد زیادی خود را با نقش والد و مراقب تعریف کرده باشید. از دست دادن هدف، ناامیدی ناشی از از دست دادن کنترل، پریشانی احساسی، استرس زناشویی، نگرانی یا اضطراب در مورد رفاه فرزند، افسردگی و اضطراب احساساتی هستند برای والدینی که فرزندانشان اخیراً لانه را ترک کرده اند رایج است و به عنوان نشانه‌های سندورم آشیانه خالی از آنها یاد می شود.
چه کسانی بیشتر در معرض سندروم آشیانه خالی هستند؟
سندرم آشیانه خالی می تواند هر دو والدین را مبتلا کند، اما به نظر می رسد مادران بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند. بسیاری از مادران ممکن است 20 سال یا بیشتر از زندگی خود را وقف تربیت فرزندان خود کرده باشند و مادر بودن را نقش اصلی خود در زندگی بدانند. این موضوع حتی برای اکثر مادران شاغل نیز صادق است.
هنگامی که آخرین فرزند از خانه خارج می شود، مادر ممکن است احساس کند که مهمترین کار او تمام شده است و هدف اصلی زندگی خود را از دست داده است. مادر نیز ممکن است مانند هرکسی که بیکاری را تجربه می‌کند احساس بی‌ارزشی، سرگردانی و عدم اطمینان از اینکه آینده‌اش چه معنایی خواهد داشت، را داشته باشد. با این حال، بیشتر مادران به موقع خود را تطبیق می دهند. روانشناسان پیشنهاد می کنند که انتقال موفقیت آمیز از “مادر” به زن مستقل ممکن است بین 18 ماه تا دو سال طول بکشد.
اگر حس میکنید افسرده هستید اما نمی دانید تا چه حد و چه اندازه، بهتر است تست افسردگی بینش نوین در صفحه تست های روانشناسی ما ببینید و انجام دهید.
هرچند تحقیقات نشان می دهد که برخی از والدین نسبت به دیگران مستعدتر هستند و گاهی پدرها با ویژگی‌های شخصیت خاص از مادرها مستعدتر هستند. افرادی که بیش از همه از سندرم آشیانه خالی رنج می برند، ویژگی‌های مشترکی دارند، از جمله:
- کسانی که تغییر برای آنها بیشتر استرس زا تلقی می شود تا چالش برانگیز .
- کسانی که خروج از خانه و استقلال را تجربه‌ای دشوار و احساسی یافته‌اند.
- کسانی که ازدواج آنها ناپایدار و یا رضایت بخش است.
- کسانی که تجربیاتی مانند از شیر گرفتن نوزادانشان یا فرستادن فرزندانشان به مدرسه، برای آنها بسیار احساسی و دردناک بود.
- افرادی که برای شناسایی هویت خود بر نقش‌های خود تکیه می کنند، نسبت به افرادی که احساس ارزشمندی قوی‌تری دارند، بیشتر احساس ضعف می کنند.
- افرادی که والدین تمام وقت هستند بیشتر از افرادی که وظایف دیگری برای انجام دادن دارند و شاغل هستند تحت تأثیر قرار می گیرند.
- والدینی که نگران این هستند که فرزندانشان آمادگی پذیرش مسئولیت‌های بزرگسالان را ندارند، غم و اندوه بیشتری را تجربه می کنند.
درمان سندروم آشیانه خالی چگونه است؟
اصلی‌ترین درمان سندروم آشیانه خالی، به روز رسانی هویت شخص و تغییر شکل او از یکی از والدین کودک به والدین یک کودک بالغ است و می توان انتظار داشت این درمان کمی زمان بر باشد. اگر تنهایی، افسردگی یا غم و اندوه در زندگی روزمره غلبه کند یا مانع روند زندگی روزمره شود، درمان توسط یک پزشک مجاز مراقبت‌های بهداشتی و یا درمانگر گزینه عاقلانه‌تری باشد.
برای بسیاری، مقابله با لانه خالی با حفظ تماس با کودک کاهش می یابد. والدین می توانند از طریق پیامک هفتگی، ایمیل یا تماس تلفنی با فرزند خود در ارتباط باشند. در مواقع استرس و تنهایی، دستیابی به حمایت اجتماعی نیز می تواند مفید باشد، به ویژه از سوی والدینی که در موقعیت مشابهی قرار دارند. علاوه بر این، برنامه‌های خودمراقبتی در قالب یک رژیم غذایی سالم، خواب فراوان، ورزش و استراحت شدیدا توصیه می شود.
برخی از افراد به جای تمرکز بر خروج کودک، با معطوف کردن توجه خود به سرگرمی‌ها، سفر، دوستی‌ها و اهداف شغلی یا تحصیلی، با این تغییرات کنار می‌آیند.
برخی از والدین راحت‌تر از دیگران با این تغییرات کنار می آیند و حتی ممکن است تعجب کنند که چرا وقتی هنوز در در همان خانه زندگی می کنند، لانه‌شان خالی تلقی می‌شود! اما برای کسانی که در حال مبارزه با این سندروم هستند، انجام پرسشنامه سندروم آشیانه خالی و چند ابزار روان‌شناختی که می‌تواند کمک کند وجود دارد، مثل شفقت و قدردانی به خود، مثبت اندیشی، ابراز احساسات خود (مثلاً از طریق ثبت خاطرات) و کمک گرفتن در صورت نیاز. ورزش کردن، تمرین تمرکز حواس و مهربانی با دیگران نیز در مواقع پر استرس راه‌های سالمی برای جلوگیری از افسردگی میانسالی به شمار می رود.
تمامی دلایل طلاق در سنین بالا
اصطلاح طلاق خاکستری به مردان و زنانی اطلاق می شود که پس از 40 سال یا بیشتر از ازدواج آنها گذشته و اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که طلاق برای آنها راه بهتری برای ادامه دادن زندگیشان است. قبل از اینکه کار یک زوج به جدایی بینجامد، باید با کمک مشاور خانواده، موضوع را حل و فصل کرد. طلاق در سنین بالا دلایل بی شماری دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
1. سندروم آشیانه خالی
آخرین بچه خانه را ترک کرده و یکی از والدین دچار سندروم آشیانه خالی شده است. بسیاری از سالمندان در این برهه زمانی متوجه می شوند که تا چه حد از “زوج” بودن آنها حول محور فرزند یا فرزندانشان است.
2. بازنشستگی
پس از دهه‌ها کار و بزرگ کردن کودکان، بازنشستگی باعث می‌شود بسیاری از افراد زمان زیادی در اختیار داشته باشند اما هیچ ایده‌ای نداشته باشند که با این زمان اضافی چه کنند. این امر باعث می شود بسیاری از زوج‌ها تا زمانی که یکی یا هر دو بازنشسته نشوند متوجه نشوند که از لحاظ عاطفی از هم جدا شده‌اند.
3. عادات خرج کردن
وقتی همسران در دهه بیست، سی یا چهل سالگی خود هستند، هر دو ممکن است کار کنند و پول مشکل بزرگی نیست، اما وقتی سن آنها بالا می رود به دلیل درآمد ثابت یا پس‌انداز کم برای بازنشستگی، هزینه‌های بیش از حد می‌تواند به یک مشکل مهم تبدیل شود. تفاوت در عادات خرج کردن بین همسران ممکن است منجر به طلاق شود (دریافت مشاوره طلاق).
4. حسرت زندگی
بسیاری از ما با کسی ازدواج کردیم که فکر می‌کردیم بهترین همسر یا کسی است که والدین‌مان می‌خواستند با او ازدواج کنیم. وقتی به سن 50 یا 60 سالگی می رسیم، ناگهان پشیمان می شویم برای زندگی با شخصی که خودمان انتخاب نکرده‌ایم.
سخن آخر
اگر فرزند شما در شرف ترک خانه است و نگران سندروم آشیانه خالی هستید، از قبل برنامه ریزی کنید. به دنبال فرصت‌های جدید در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود باشید. مشغول بودن یا انجام چالش‌های جدید در محل کار یا خانه می تواند به کاهش احساس فقدانی که در پی خروج فرزند به وجود می آید، کمک شایانی کند. در مرکز مشاوره بینش نوین، تمام راهکارهای لازم را برای مقابله با افسردگی و غم ناشی از دوری فرزندان گفته می شود.
