علل خودارضایی در کودکان و نوجوانان و راهکارهایی برای رفع آن

خودارضایی یکی از رفتارهای جنسی است که بسیاری از افراد در طول زندگی به شکلی موقت یا مداوم تجربه میکنند. این رفتار در دوران نوجوانی شدت یافته و گاهی اوقات واکنشی طبیعی به تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی بدن تلقی میشود. با این حال، خودارضایی در کودکان و نوجوانان ممکن است سوالات زیادی را در ذهن والدین ایجاد کند. در همین راستا، در مقاله امروز به بررسی خودارضایی کودکان و نوجوانان، علتها، پیامدها و نحوه برخورد با این رفتار کودکان و نوجوانان میپردازیم.

تفاوتهای خودارضایی در کودکان و نوجوانان

در دوران کودکی، خودارضایی اغلب به صورت رفتاری خود جوش و جهت کشف خود و بدن رخ میدهد. کودک هیچ درک روشنی از پیامدهای جنسی این رفتار ندارد و ممکن است صرفا به دلیل کنجکاوی این رفتار را انجام دهد.

اما در دوران نوجوانی، خودارضایی با شکل گرفتن هویت و رشد جنسی، به رفتاری پیچیده ‌تر تبدیل میشود. همزمان با تغییرات فیزیولوژیکی مانند تغییرات هورمونی و رشد اندامهای جنسی، افراد نوجوان ممکن است به دنبال کشف احساسات و تمایلات جنسی بوده و به خود ارضایی بپردازند. خودارضایی در دوران نوجوانی ماهیت جنسی داشته و با خیال پردازیها و تصورات شهوانی همراه است. پورنوگرافی هم تاثیر زیادی روی خودارضایی نوجوانان دارد.

 

علل خودارضایی در کودکان و نوجوانان

به طور کلی علل خودارضایی کودکان و نوجوانان به انواع مسائل زیستی، روانشناختی و اجتماعی برمیگردد. در این بخش به طور مفصل به علل اصلی خودارضایی کودکان و نوجوانان میپردازیم.

مسائل جسمی و تغییرات هورمونی

گاهی اوقات ناراحتی یا احساسات جسمی باعث کشف خودارضایی میشود. برای نمونه، تحریکهای ناشی از بثورات پوشک میتواند آگاهی کودک از دستگاه تناسلی را افزایش دهد. تغییرات هورمونی و جسمی در دوران نوجوانی نیز به افزایش آگاهی جنسی و افزایش کنجکاوی درباره بدن منجر شده و نوجوان با خودارضایی به دنبال تجربه احساسات جنسی میگردد.

محرومیت لمسی

یکی دیگر از علل اصلی خودارضایی در کودکان و نوجوانان، محرومیت از محبت جسمی است. این مسئله ممکن است رفتارهای جبرانی در کودکان مانند خودارضایی افراطی را به راهی برای جستجوی تحریک حسی تبدیل کند.

کاوش خود

 کودکان معمولا درباره بدن خود کنجکاو بوده و ممکن است برای کاوش بدن به خودارضایی بپردازند. نوجوانان هم از این کار برای شناخت بهتر بدن خود استفاده میکنند.

تنش و اضطراب

بر اساس نتایج یک مقاله، چندین عامل روانشناختی به شروع خودارضایی در کودکان منجر میشود. این موارد عبارتند از قطع شیردهی، ورود خواهر یا برادر جدید به خانواده، جدایی از مادر و طلاق والدین. این عوامل نشان میدهند که خودارضایی ممکن است به تغییرات بزرگ در زندگی یا عواملی که تنش و استرس زیادی در کودک ایجاد میکند، ربط داشته باشد.

محرومیت هیجانی یا استرس، با افزایش رفتار خود تحریک کننده همراه است. هرگونه تغییرات در خانواده مانند عدم حضور والدین در لحظات مهم، طلاق یا ورود خواهر و برادر جدید، استرس کودکان را افزایش میدهد. گاهی اوقات، کودکان و نوجوانان برای مقابله با استرس، آشفتگی عاطفی یا اضطراب، به دنبال کسب آرامش از طریق تحریک خود میروند. این کار باعث رهایی از احساسات منفی، ولو به طور موقت شده و باعث میشود که چالشهای دوران کودکی و نوجوانی را بهتر مدیریت کنند.

لذت جسمی یا جنسی

کودکان ممکن است هنگام کشف بدن خود، احساسات جسمی لذتبخشی را تجربه کنند. بسیاری از نوجوانان در درجه اول خودارضایی را برای رضایت و لذت جنسی انجام میدهند. لذت جنسی معمولا محرک نوجوانان (نه کودکان) برای خودارضایی است. لذت کودکان از خودارضایی، نوعی لذت جسمی است. بنابراین، احساسات جسمی یا جنسی لذتبخش ناشی از خودارضایی، یکی از علتهای اصلی خودارضایی در کودکان و نوجوانان است.

اثر همسالان

وقتی نوجوان با همسالان یا دوستانی که درباره تجربیات و رفتارهای جنسی خود صحبت میکنند تعامل داشته باشد، دیدگاه وی درباره خودارضایی شکل گرفته میشود. صحبت درباره تجربیات جنسی بین دوستان باعث افزایش حس کنجکاوی و عادی سازی این رفتار میشود.

پورنوگرافی

مشاهده محتوای جنسی از طریق اینترنت، روی درک و نگرش نوجوانان نسبت به خودارضایی اثر گذاشته و به عادی شدن این رفتار منجر میشود. هرچه نوجوانان بیشتر در معرض این نوع محتواها قرار بگیرند، احتمال خود ارضایی و اعتیاد به آن بیشتر میشود.

پیامدهای خودارضایی در کودکان و نوجوانان

اگرچه خودارضایی به خودی خود مشکل نیست، اما بر اساس مطالعات انجام شده، افراط در خودارضایی باعث بروز مشکلاتی میشود. لذت جنسی حاصل از خودارضایی میتواند به اعتیاد رفتاری منجر شده و اعتیاد به خودارضایی در کودکان و نوجوان، ممکن است اختلال در عملکرد روزانه یا بهزیستی عاطفی را به دنبال داشته باشد.

خودارضایی افراطی باعث بروز مشکلات عاطفی مانند افزایش اضطراب، احساس گناه یا شرم میشود. علاوه بر این، افراط در خودارضایی باعث اختلال در زندگی روزمره کودک و به خصوص تعاملهای اجتماعی و فعالیتهای مدرسه میشود. در نتیجه، کودک یا نوجوان منزوی شده و این مسئله، جلوی رشد طبیعی و بهبود مهارتهای اجتماعی را میگیرد. بر اساس برخی مقالات، برخی مشکلات جسمی مانند بیماری پیرونی و پیچش بیضه نیز از پیامدهای احتمالی خودارضایی هستند.

نحوه برخورد با خودارضایی در کودکان و نوجوانان

در صورت مشاهده خودارضایی کودک یا نوجوان، والدین باید از سرزنش و ایجاد  احساس گناه در آنها بپرهیزند. بر اساس یک پژوهش موردی، والدین میتوانند برای حل این مسئله، حواس کودک را پرت کرده و با مشغول کردن کودک به فعالیتهای دیگر، جلوی خودارضایی او را بگیرند.

تقویت رفتارهای مثبت و تشویق کودک به انجام فعالیتهای سالم، راهی مؤثر برای کنترل خودارضایی در کودکان و نوجوانان است. در این روش به جای سرکوب رفتار ناسالم، والدین باید کودک یا نوجوان را به سمت انجام رفتارها و فعالیتهای سالم سوق دهند. برای نمونه، فعالیتهای بدنی و ورزش، فعالیتهای هنری و خلاقانه و فعالیتهای اجتماعی، باعث میشوند که کودک یا نوجوان، انرژی خود را به شکلی سالم مصرف کند.

علاوه بر این، والدین باید دسترسی کودک و نوجوان را به محتوای جنسی یا خشونت ‌آمیز در اینترنت و رسانه ها محدود کنند. همچنین، والدین باید آرامش و امنیت روانی در خانه را برای کودک و نوجوان فراهم کنند. چون افزایش استرس یا تنش در خانه، رفتارهای نامطلوب را تحریک میکند.

در صورتی که کودک یا نوجوان به صورت مکرر خودارضایی میکند، باید با روانشناس مشورت کرد. طبق نتایج یک مطالعه، رفتار درمانی روی 71.1 درصد بیماران مؤثر است. علاوه بر این، برای افرادی که رفتاردرمانی تغییری در آنها ایجاد نکرد، درمانهای دارویی در نظر گرفته شد. 23 نفر از 28 فردی که دارو دریافت کردند، پس از مدتی بهبودی را نشان دادند. در نتیجه، دارو هم درصورت لزوم میتواند مفید باشد.

نتیجه‌گیری

 به طور کلی می‌توان گفت که خودارضایی و به خصوص خودارضایی افراطی، مشکلی است که علل مختلفی داشته و والدین باید علاوه بر یافتن علت انجام این رفتار از سوی کودک یا نوجوان، همواره از راهی صحیح به دنبال حل این مسئله باشند.