اختلال تیک عصبی چیست؟ { راههای شناخت و درمان}

 

بسیاری از افراد در برخی مواقع حرکات اسپاسم مانندِ عضلات خاصی را تجربه می‌کنند. این حرکات که به نام تیک و انقباض شناخته می‌شوند، اغلب بر روی پلک‌ها یا صورت تاثیر می‌گذارند. با این حال، آن‌ها می‌توانند در هر نقطه از بدن رخ دهند. در بیشتر موارد، تیک‌ها و انقباضات بی ضرر و موقتی هستند. اگرچه در برخی موارد ممکن است ناشی از اختلال تیک باشد. اختلالات تیک به طور کلی با درمان و تغییر سبک زندگی قابل کنترل است. افرادی که تیک دارند نمی‌توانند بدن خود را از انجام این کارها باز دارند. به عنوان مثال، ممکن است یک فرد مرتباً پلک بزند. یا ممکن است فردی ناخواسته صدای غرغر در بیاورد. داشتن تیک کمی شبیه سکسکه است. حتی اگر نمی‌خواهید سکسکه کنید، بدن شما به هر حال این کار را انجام می‌دهد. گاهی اوقات افراد می‌توانند خود را از انجام یک تیک خاص برای مدتی متوقف کنند، اما این کار سخت است. در نهایت فرد باید تیک را انجام دهد.

 

اختلال تیک عصبی چیست؟

تیک عصبی چیست؟ وندی نش، MD، روانپزشک کودک و نوجوان توضیح می‌دهد: “تیک‌ها اساساً سیگنالی از مغز هستند که میل به حرکت یا صدا را ارسال می‌کنند.” تیک‌های عصبی، حرکات ماهیچه ای سریع و تکراری هستند که منجر به تکان یا صداهای ناگهانی و دشوار در کنترل بدن می‌شود. تیک‎ها در دوران کودکی نسبتاً رایج هستند و معمولاً برای اولین بار در حدود ۵ سالگی ظاهر می‌شوند. گاهی اوقات تیک‌ها می‌توانند در بزرگسالی شروع شوند که معمولا جدی نیستند و به طور معمول با گذشت زمان بهبود می‌یابند. اما می‌توانند خسته کننده باشند و در فعالیت‌های روزمره دخالت کنند و باعث عدم اعتماد به نفس فرد شوند.

 

 

انواع تیک های عصبی

تیک های حرکتی

تیک‌های حرکتی ساده شامل یک گروه عضلانی می‌شود. تیک‌های حرکتی پیچیده معمولاً بیش از یک گروه عضلانی را شامل می‌شود و حتی می‌تواند به نظر برسد که فرد عمداً تیک را انجام می‌دهد. تیک های حرکتی ساده عبارتند از:

• چشمک زدن
• بالا کشیدن بی دلیل بینی و ایجاد صداهای بی دلیل از آن
• شانه بالا انداختن
• چمباتمه زدن
• تکان دادن سر، دست یا پا
• شکلک در آوردن با صورت

تیک‌های حرکتی پیچیده شامل موارد زیر است:

• تکان دادن سر هنگام پریدن
• تکان دادن سر در حین تکان دادن بازو
• حالت گریه کردن، در حالی که شانه هایشان را بالا می اندازد.
• مشت زدن در حین پلک زدن مکرر
• پرش
• رقصیدن
• ژست جنسی
• لمس مکرر اشیا یا افراد دیگر
• خود آزاری

 

 

تیک های صوتی یا آوایی

تیک‌های صوتی ساده شامل یک صدای ساده است. تیک‌های صوتی پیچیده شامل گفتار معنی دار تری (مانند کلمات) می‌شود. تیک‌های صوتی ساده عبارتند از:

• زمزمه کردن
• غرغر کردن
• سرفه کردن
• پاک کردن گلو
• فریاد زدن یک کلمه یا هجا

تیک‌های صوتی پیچیده عبارتند از :

• تکرار کلمات، عبارات یا جملات
• کپی کردن کلمات یا عبارات دیگران ( اکولالیا )
• فریاد زدن کلمات دشنام یا عبارات مبتذل (کوپرولالیا)

مهم است که به یاد داشته باشید که تیک‌ها خارج از کنترل فرد هستند. برخی از افراد بلافاصله قبل یا بعد از تیک آن را احساس می‌کنند که به آن میل پیش ‌آگاهی می‌گویند. گاهی اوقات، تیک را می‌توان برای مدتی سرکوب کرد. با این حال، سرکوب یک تیک معمولا برای فرد بسیار دشوار است و در نهایت، آنها تیک خواهند داشت.

 

 

علت تیک عصبی چیست؟

دکتر نش می‌گوید: “پاسخ کوتاه این است که ما به طور کامل نمی‌دانیم چه چیزی باعث اختلال تیک عصبی می‌شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تیک‌ها ارثی هستند، به این معنا که اگر والدینی تیک داشته باشند، احتمال ابتلای فرزندشان به آن بیشتر است. اما تیک‌ها همچنین می‌توانند محیطی باشند. محرک‌های محیطی شامل کم خوابی، بیماری و استرس است.” سه نوع اختلال تیک وجود دارد که در جدول زیر بیان می‌کنیم:

 

اختلال تیک موقت یا گذرا	این تشخیصی است که اکثر افراد در صورت داشتن یک تیک حرکتی یا صوتی ساده که کمتر از یک سال طول کشیده باشد، دریافت خواهند کرد. هنوز مشخص نیست که آیا تیک‌ها به یک اختلال تیک جدی تر تبدیل می‌شوند یا بدون کمک برطرف می‌شوند. افراد مبتلا به اختلال تیک موقت اغلب خود به خود تیک را متوقف می‌کنند.
اختلال تیک مزمن حرکتی یا صوتی	برای تشخیص اختلال تیک مزمن ، تیک فرد باید بیش از یک سال بدون از بین رفتن برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. افرادی که دارای اختلال تیک مزمن هستند معمولا نیاز به مداخله بالینی دارند.
سندروم تورت یا اختلال تورت	تورت احتمالاً شناخته شده ترین اختلال تیک به لطف تصویر گسترده در رسانه ها است، اما شایع ترین آن نیست. برای تشخیص سندرم تورت، فرد باید هم تیک‌های حرکتی و هم تیک‌های صوتی را برای بیش از یک سال نشان دهد و کمتر از ۱۸ سال سن داشته باشد. درصد بسیار کمی از کودکان چیزی به نام کوپرولالیا دارند که شامل فحش دادن غیر ارادی یا بیان سخنان نامناسب اجتماعی است. پزشکان بیان می‌کنند: “بیشتر افراد مبتلا به سندرم تورت علائم دیگری نیز دارند.” سایر اختلالات عبارتند از OCD، اختلال اضطراب، ADHD یا اختلال طیف اوتیسم.

نحوه تشخیص تیک عصبی

در ادامه مقاله اختلال تیک عصبی چیست به نحوه تشخیص آن می‌پردازیم، گاهی اوقات تیک‌ها را می‌توان در یک معاینه منظم پس از دریافت سابقه خانوادگی کامل، سابقه پزشکی و بررسی علائم توسط پزشک تشخیص داد. هیچ آزمایش خاصی نمی‌تواند تیک‌ها را تشخیص دهد، اما گاهی اوقات پزشکان آزمایش‌هایی را برای رد سایر بیماری‌هایی که ممکن است علائمی شبیه به تیک داشته باشند انجام می‌دهند. در موارد خاص، تیک‌ها به اندازه ای بد هستند که در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد می‌کنند و ممکن است دارو تجویز شود. اگر بیمار به مدت یک سال روزانه تیک را تجربه کرده باشد و بیش از سه ماه دوره بدون تیک نداشته باشد، تشخیص اختلال تیک است. اغلب تیک‌ها با علائم اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) شامل می‌شوند. بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است نیاز به ویزیت توسط روانپزشک داشته باشند.

 

راههای پیشگیری از بروز تیک عصبی چیست؟

بسیاری از اوقات، افراد مبتلا به تیک عصبی ممکن است فکر کنند که تیک آنها بدترین نوع تیک است. البته اینطور نیست، اما هنوز هم برای بسیاری از افراد مبتلا به تیک نگران کننده است و این نگرانی‌ها می‌توانند باعث ایجاد احساس خجالت و ناامیدی شوند و در واقع تیک را بدتر کنند. هیچ کس نمی‌خواهد تیک‌ها را بدتر کند، اما آیا راهی برای بهبود آنها وجود دارد؟ در حالی که نمی‌توانید تیک‌ها را درمان کنید، می‌توانید چند قدم ساده برای کاهش تأثیر آن‌ها بردارید:

• عدم تمرکز بر تیک: به جای تمرکز بر روی تیک، سعی کنید ذهن خود را از آن دور کنید. تمرکز بر تیک می‌تواند احساسات خجالت زایی و نگرانی را افزایش دهد و در نتیجه، تیک‌ها را بدتر کند.
• کاهش استرس: استرس می‌تواند به تشدید تیک‌ها منجر شود. بنابراین، سعی کنید از موقعیت‌های پر استرس اجتناب کنید و از روش‌های مختلف مدیریت استرس مانند مدیتیشن و تمرینات تنفسی عمیق استفاده کنید.
• اهمیت خواب کافی: خواب کافی می‌تواند به مدیریت بهتر تیک‌ها کمک کند. بنابراین مطمئن شوید که در شبانه ‌روز به اندازه کافی استراحت می‌کنید.
• اجتناب از توجه به تیک: اگر کسی تیک دارد، بهتر است دیگران توجه زیادی به آن نکنند. توجه بیش از حد به تیک می‌تواند باعث احساس ناامنی و ناراحتی در فرد شود.
• قبول و مدیریت تیک: تلقین به خود برای قبول تیک‌های عصبی و یادگیری چگونگی مدیریت آنها می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس قدرتمندی و کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشد. با فشار آوردن بر خود، جلوی حرکت تیک‌ها را نگیرید، عقب نگه داشتن یک تیک می‌تواند آن را به یک بمب تیک تبدیل کند که منتظر انفجار است. آیا تا به حال احساس کرده اید که در حال سرفه کردن هستید و سعی کرده اید از آن اجتناب کنید؟ خیلی خوب کار نکرد، نه؟ به احتمال زیاد خیلی بدتر هم شد، تیک‌ها خیلی شبیه همان سرفه ها هستند.

با این حال، باید توجه داشت که این راهکارها تیک‌ها را درمان نمی‌کنند، بلکه فقط به کاهش تأثیر آنها بر زندگی کمک می‌کنند. اجازه ندهید یک تیک کوچک به شما دیکته کند که چه کسی هستید یا چگونه باید رفتار کنید. یادگیری زندگی با تیک و عدم توجه به تیک شما را در این مسیر قوی تر می‌کند.

اگر یکی از دوستان یا نزدیکان شما تیک دارد، توجه خود را به آن جلب نکنید، طوری وانمود کنید که انگار چیزی ندیده اید. به احتمال زیاد دوست شما می‌داند که تیک دارد. اشاره به آن فقط باعث می شود فرد بیشتر در مورد آن فکر و یا احساس خجالت کند.

 

راههای درمان تیک عصبی چیست؟

اگر تیک‌های عصبی به شدت مزاحمتی شوند و روی کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارند، روش‌های درمانی متنوعی برای مدیریت و کنترل آنها وجود دارد. در اینجا چندین روش درمانی ارائه شده است:

• اطمینان و پشتیبانی
• مداخله رفتاری جامع برای تیک‌ها
• داروها
• جراحی

اطمینان و پشتیبانی

اگر علائم خفیف باشند، با کمترین توجه ممکن به تیک تا زمانی که خود به خود ناپدید شود، بهترین کار است. اگر خانواده اختلال را درک کنند و اگر این اختلال برای معلمان و همکلاسی‌های کودک و یا همکاران فرد بزرگسال توضیح داده شود و درک کنند، اغلب می‌توان تیک عصبی را کاهش و یا درمان کرد.

 

مداخله رفتاری جامع برای تیک ها

CBIT نوعی رفتار درمانی است. ممکن است به برخی از کودکان بزرگتر کمک کند تا تیک های خود را مدیریت کنند. CBIT شامل موارد زیر است:

• تکنیک‌های شناختی-رفتاری (مانند آموزش تغییر عادت)
• آموزش در مورد تیک‌ها
• تکنیک‌های آرامش بخش

آموزش تغییر عادت شامل آموزش رفتارهای جدید به کودکان برای جایگزینی تیک است. برای مثال، اگر تیک شامل بالا انداختن شانه‌هایشان باشد، ممکن است به آن‌ها آموزش داده شود که دست‌های خود را دراز کنند تا زمانی که میل به بالا انداختن شانه از بین برود. آموزش ممکن است شامل آموزش کودکان (و والدین آنها) برای شناسایی موقعیت‌هایی باشد که در آن تیک‌ها رخ می‌دهند یا بدتر می‌شوند.

 

 

داروها

داروها برای متوقف کردن تیک‌ها تنها در صورتی توصیه می‌شود که تیک‌ها ادامه داشته باشد و با فعالیت‌ها و روش‌های درمانی قبلی کاهش پیدا نکند. کمترین دوز مورد نیاز برای تحمل تیک‌ها استفاده می‌شود و با کاهش تیک‌ها دوز کاهش می‌یابد.

• نورولپتیک‌ها: این داروها به عنوان داروهای ضد روان‌پریشی شناخته می‌شوند و برای درمان تیک عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. وظیفه اصلی آنها تغییر اثرات مواد شیمیایی در مغز است، که باعث کنترل حرکات بدن در جهت مثبت می‌شود. معروف‌ترین نمونه‌های نورولپتیک‌ها شامل ریسپریدون، ریموزاید و آریپیپرازول می‌شوند.
• کلونیدین: کلونیدین نیز به عنوان یک داروی درمانی برای کنترل تیک‌های عصبی استفاده می‌شود. این دارو به کنترل حرکات بدن کمک می‌کند و می‌تواند بهبود قابل ملاحظه‌ای در تیک‌های عصبی بیانجامد.
• کلونازپام: کلونازپام یک داروی دیگر است که برای بهبود تیک عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو همچنین به عنوان یک داروی ضد اضطراب شناخته می‌شود و ممکن است در کنار کنترل تیک‌ها، اضطراب را نیز کاهش دهد.
• تترابنازین: تترابنازین بیشتر برای افرادی که تیک‌های عصبی به عنوان عارضه‌ی بیماری زمینه‌ای خود را تجربه می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو نیز به کنترل تیک‌های عصبی کمک می‌کند و می‌تواند بهبود قابل توجهی در شرایط تیک‌های عصبی ایجاد کند.
• بوتاکس: شکل خالص شده سم بوتولینوم، برای دهه ها برای درمان لرزش و دیستونی استفاده می‌شود. دیستونی باعث انقباضات غیر ارادی عضلات است و انواع مختلفی را شامل می‌شود. به عنوان مثال، بلفارواسپاسم یک دیستونی است که باعث پلک زدن می‌شود. از آنجایی که بوتاکس به عضلاتی که دقیقاً هدف قرار گرفته اند تزریق می‌شود، زمانی که تیک در یک گروه عضلانی خاص موضعی شده باشد، می‌توانیم تیک‌ها را با بوتاکس درمان کنیم.

 

جراحی

اگر هیچ کدام از روش‌ها برای درمان تیک‌های عصبی حاد و سندروم تورت تاثیر گذار نباشد، پزشکان از از عمل جراحی استفاده می‌کنند که البته ریسک بالایی دارد. نوعی جراحی به نام تحریک عمقی مغز در چند مورد از سندرم تورت شدید استفاده شده است. این شامل قرار دادن ۱ یا چند الکترود (دیسک‌های فلزی کوچک) در ناحیه ای از مغز است که با تیک‌ها مرتبط است. الکترودها با استفاده از سوزن‌های ظریفی که از سوراخ‌های کوچک جمجمه عبور می‌کنند، قرار می‌گیرند.

 

سخن آخر

اختلال تیک عصبی چیست؟ یک بیماری عصبی که باعث می‌شود که شخص حرکات غیر ارادی یا صداهایی به نام تیک تولید کند. این اختلال اغلب از دوران کودکی شروع می‌شود و معمولاً در اوایل بزرگسالی کاهش می‌یابد. دارو درمانی و رفتار درمانی رایج ترین درمان‌های تیک عصبی هستند. داروها می‌توانند تأثیر نسبتاً چشمگیری داشته باشند. پیدا کردن داروی مناسب، ترکیبی از داروها و دوزها، ممکن است کمی طول بکشد. هدف بهبود کیفیت زندگی فرد است. به عنوان مثال، کاهش نیاز به سرکوب تیک‌ها به طوری که آنها بتوانند در کلاس یا محل کار تمرکز کنند، می‌تواند یک چیز بسیار مهم باشد. اغلب سخت ترین قسمت زندگی با تیک عصبی، مقابله با شرمساری یا ناامیدی ناشی از داشتن تیک‌هایی است که نمی‌توانید کنترل کنید.

 

سوالات متداول

تیک عصبی چیست؟

تیک یک حرکت در سر، بازو و پاها یا صدای تکراری و ناگهانی کنترل نشده است که کنترل آن برای فرد دشوار است.

آیا تیک عصبی موقتی است؟

تیک‌ها اغلب می‌آیند و می‌روند و زمانی که فرد استرس دارد و یا مضطرب است بدتر می‌شوند. این کاملا طبیعی است که نگران باشید که تیک ممکن است هرگز از بین نرود. خوشبختانه معمولاً اینطور نیست. بیشتر تیک‌ها موقتی هستند.

علت تیک عصبی چیست؟

مشخص نیست چه چیزی باعث ایجاد تیک می‌شود، تصور می‌شود که آنها به دلیل تغییرات در بخش‌هایی از مغز هستند که حرکت را کنترل می‌کنند و یا علت ژنتیکی ، استرس و اضطراب، سرکوب شخصیتی پدیدار می‌شوند.