پدوفیلی یا میل جنسی به کودکان یک نوع انحراف جنسی است که شامل تصورات و تخیلات جنسی نابهنجار در مورد کودکان است. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، تمایلی دارند با کودکانی که کمتر از ۱۳ سال سن دارند، رابطه جنسی برقرار کنند. اغلب این افراد مرد هستند و ممکن است به دختران یا پسران علاقه‌مند باشند. همچنین، نوع ارتباط آن‌ها با بزرگسالان از جنس مخالف نیز متنوع است. در این مقاله، به بررسی دقیقی از بیماری پدوفیلی، علل بروز آن، روش‌های تشخیص و امکانات درمانی آن پرداخته می‌شود.
اختلال میل جنسی به کودکان چیست؟
پدوفیلی یکی از اختلالات جنسی و روانی است که به معنای احساس جنسی و سکس با کودکان است. این اختلال نیز به عنوان یک نوع پارافیلیا شناخته می‌شود، چرا که موردی محسوب می‌شود که باعث آسیب رساندن به دیگران می‌شود و باعث ارضای جنسی غیرطبیعی می‌شود. پدوفیلی به شکل دقیق به عنوان “تخیلات مکرر، شدید و تحریک کننده و یا رفتارهای جنسی نسبت به کودک یا کودکان نا بالغ – معمولا ۱۳ سال یا کمتر – در یک دوره حداقل شش ماهه” تعریف می‌شود. برخی از پدوفیل‌ها فقط به دختران جذب می‌شوند، برخی دیگر به پسران تمایل دارند و برخی دیگر هم به هر دو جنس جذب می‌شوند و برخی دیگر می‌توانند به کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جذب شوند.
اختلالات پدوفیلیک را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- افرادی که تمایل به افشای تمایلات جنسی خود در مقابل کودکان دارند
- افرادی که این تمایلات را انکار می‌کنند اما شواهد عینی از وجود پدوفیلی در آن‌ها مشاهده می‌شود.
برای تشخیص اختلال پدوفیلی، فرد باید یا آرزوی جنسی خود را در قبال کودکان اعمال کرده و به آنان آسیب زده باشد یا نتیجهٔ این آرزوها و خیالات خود را تجربه کند که عموماً با پریشانی‌ها و مشکلات بین‌فردی قابل توجهی همراه است. از این رو بدون این دو معیار، نمی‌توان فردی که تنها تمایلات جنسی پدوفیلیک داشته باشد را مبتلا به اختلال پدوفیلی دانست.
از آمار دقیق در مورد شیوع اختلال پدوفیلی آگاهی کاملی وجود ندارد، زیرا شرایط اجتماعی مانع از شناسایی دقیق این اختلال می‌شود. تخمین زده شده است که این اختلال در حدود ۱ تا ۵ درصد از جمعیت مرد قرار دارد. اما برای زنان تنها درصد کوچکی – در صورت وجود – مبتلا به پدوفیلی هستند. افراد پدوفیلی معمولاً آشنایان، خانواده یا دوستان خود را به عنوان اهداف مورد نظر خود قرار می‌دهند. اقدامات پدوفیلی نوع‌های مختلفی دارد و ممکن است شامل نگاه کردن، دراز کشیدن از جسد کودک یا لمس آن باشد. اما بیشترین اقدامات شامل رابطه جنسی دهانی یا لمس اعضای تناسلی کودک یا اجبار او به لمس خودتان است. تحقیقات نشان می‌دهند که کودکانی که احساس رها شدن یا تنهایی می‌کنند، در خطر بیشتری برای سوء استفاده جنسی قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: والدین کودکان قربانی تجاوز بخوانند
علت پدوفیلی
با توجه به مطالعه و تحقیقات انجام شده در این زمینه، علل پدوفیلی و سایر پارافیلیاها همچنان مشخص نیستند. با این حال، برخی شواهد نشان می‌دهد که پدوفیلی اغلب در خانواده‌ها دیده می‌شود، اگرچه دلیل ژنتیکی یا آموختنی این رفتار هنوز مشخص نیست.
یکی دیگر از عوامل در ایجاد پدوفیلی، تجربه سابقه سوء استفاده جنسی در دوران کودکی است. اگرچه هنوز تحقیقات برای ثابت کردن این موضوع ضروری است. بر اساس مدل‌های یادگیری رفتاری، فردی که در دوران کودکی به رفتارهای جنسی نامناسبی بیش از حد آشنا شده است، ممکن است این رفتارها را تقلید کند. این افراد که از ارتباطات اجتماعی و تماس‌های جنسی عادی محروم هستند، ممکن است از روش‌های غیر قابل قبول اجتماعی برای ارضای خود استفاده کنند.
مطالعات فیزیولوژیکی در حال بررس رابطه بالقوه بینورمون‌ها و رفتار، به ویژه نقش پرخاشگری و هورمون‌های جنسی مردانه هستند. بر اساس اطلاعات به دست آمده، بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که افراد پدوفیل ممکن است قد کوتاه‌تری نسبت به افراد دیگر داشته باشند و احتمالاً چپ دست هم باشند. همچنین، ضریب هوشی آن‌ها نیز کمتر از جمعیت عمومی است.
لطفاً در نظر داشته باشید که این اطلاعات براساس میانگین‌ها و مطالعاتی که تاکنون انجام شده است. برای تأیید این موارد، نیاز به بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر در این حوزه وجود دارد. همچنین، در نظر داشته باشید که سایر عوامل نیز ممکن است بر روی رفتار و ویژگی‌های فیزیولوژیکی تأثیرگذار باشند.
نتایج اسکن‌های مغزی نشان می‌دهند که افراد پدوفیل ممکن است ماده سفید (مدار همبند در مغز) کمتری داشته باشند و یک مطالعه حاکی از این است که آسیب‌دیدگی سر در دوران کودکی ممکن است در این افراد بیشتر باشد نسبت به افرادی که پدوفیل نیستند.
شاید در اطراف دوران بلوغ، افراد از علاقه جنسی خود درباره کودکان مطلع شوند. اما پدوفیلی ممکن است به یک بیماری مزمن تبدیل شود، که شامل اجزایی مانند اختلال روحی و اجتماعی، آسیب روانی و نمایش تمایلات جنسی است که ممکن است در طول زمان تغییر کنند.
علائم پدوفیلی
بیماران پدوفیلی معمولاً به شغل‌هایی روی می‌آورند که ارتباط مستقیم با کودکان دارند و امکان دسترسی آسان به آن‌ها وجود دارد. انتخاب شغلی بیماران پدوفیلی معمولاً در محیط‌هایی اتفاق می‌افتد که فرصت برقراری ارتباط مستمر با کودکان ممکن است وجود داشته باشد. تحصیلات بالا و مقام اجتماعی خوب یکی از ویژگی‌های معمول بیماران پدوفیلی است. از ظاهر این افراد ممکن است به عنوان افراد قابل اعتماد به نظر برسند و همچنین توانایی ناخودآگاه خود را برای جلب اعتماد کودکان داشته باشند.
اکثر افراد پدوفیلی قبلاً قربانی تجاوز جنسی بوده‌اند و این تجربه ممکن است تأثیری در شکل‌گیری این انحراف در آن‌ها داشته باشد. بیماران پدوفیلی ممکن است با بیماری‌های شخصیتی و اختلالات خلقی متعددی نیز همراه باشند که معمولاً با تحلیل روانشناختی تشخیص داده می‌شوند. از جمله رفتارهای بیماران پدوفیلی می‌توان به سعی در برقراری تماس تنها با کودکان در هر فرصتی اشاره کرد و برای این منظور روش‌های مختلفی را به‌کار می‌برند. روش رفتاری بیماران پدوفیلی با کودکان معمولاً مانند رفتار افراد بزرگسال است و به شکل دوستانه و مهربانانه انجام می‌شود. این ویژگی‌ها البته تقریباً همیشگی نیستند و هر فرد مبتلا به پدوفیلی ممکن است مشخصات و رفتارهای متفاوتی داشته باشد.
با توجه به نظرات در مورد پدوفیلیا و بیماران آن، بچه‌های معمولا در گروه سنی خود دوستان زیادی دارند و ممکن است مجرد نباشند. اما می‌توان گفت که فرد مبتلا به پدوفیلیا ممکن است اختلالات روحی، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر و همچنین مشکلات روحی دیگری داشته باشد. همچنین، بیماران پدوفیلی ممکن است احساس نگرانی و اضطراب کنند و مشکلات جدی در محل کار و تحصیل خود داشته باشند. علائم پدوفیلیا به سن، جنسیت و رفتارهای فرد بستگی دارد. همچنین، در صورتی که کودکی مقاومت کند و فرد بیمار نتواند فعالیت جنسی خود را انجام دهد و به خواسته جنسی خود برسد، ممکن است کودک مورد خشونت قرار گیرد یا حتی کشته شود. بچه‌هایی که تجاوز شده‌اند، در دوران کودکی از لحاظ عاطفی کمبودهای شدیدی را تجربه کرده‌اند که هیچ‌گاه برطرف نشده است. لازم به ذکر است که پدوفیلیا یک بیماری روانی است که نیازمند درمان و حمایت حرفه‌ای است.
دلایل ابتلا به پدوفیلی
هیچ علتی وجود ندارد که به تنهایی بتواند علت ابتلا به پدوفیلی باشد. این مساله به عوامل متعددی برمی‌گردد که ممکن است ترکیبی از آن‌ها باعث شود کسی به پدوفیلی مبتلا شود. برخی از علل محتمل عبارتند از:
- عوامل زمینه‌ای: بعضی افراد ممکن است در برخی از شرایط و سازوکارهایی که محیط مهیا می‌کند، به پدوفیلی تمایل داشته باشند. این شرایط می‌تواند شامل روابط اجتماعی ناکافی، کودکی آسیب دیده، سوء استفاده جنسی در کودکی، فقدان نماینده‌های متعارف خانوادگی و ضعف نگرش‌های اخلاقی و خانوادگی باشد.
- عوامل شناختی: بعضی از افراد ممکن است بر اثر مشکلات شناختی مانند ضعف درک از نمایندگی جنسی و خودآگاهی جنسی، به پدوفیلی مبتلا شوند.
- اضطراب و افسردگی: برخی از افراد ممکن است به دنبال تجربه اضطراب و افسردگی عمیق، به پدوفیلی روی آورند. اغلب این اضطراب‌ها ناشی از تجربه‌های خشونت و سوء استفاده در خانواده یا دوران کودکی است.
- اعتیاد: برخی از مطالعات نشان داده است که مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند باعث افزایش شکل گیری و عمق رفتارهای پدوفیلی شود.
- تبعیض جنسی و شرایط حاکم بر کشور و جامعه: شرایط اجتماعی و قوانین جامعه نیز می‌توانند بر روی ابتلا به میل جنسی به کودکان تأثیرگذار باشند. برخی کشورها قوانین سنی محافظت از کودکان را ندارند و یا قوانین ضعیفی دارند که می‌توانند پدوفیلی را تسهیل کنند.
با توجه به اینکه پدوفیلی یک اختلال روانی است، معمولاً نیاز به کمک حرفه‌ای و درمان دارد. نیاز است که افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، با مشاوره و روان‌درمانی عمیق درمان شوند.
بیشتر بخوانید: اختلال هویت جنسیتی
روش تشخیص اختلال پدوفیلیا
متخصصین حوزه روان از طریق انجام آزمایشات و بررسی‌های رفتاری می‌توانند سعی کنند اختلال پدوفیلیک را در افراد تشخیص دهند. یکی از روش‌های استفاده شده توسط بسیاری از متخصصان برای شناسایی این اختلال، استفاده از روش DSM-5 بوده است. براساس این روش، علاقه زیاد افراد به پورنوگرافی کودکان به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی اختلال پدوفیلیک شناخته می‌شود.
با این حال، برخی متخصصان ممکن است از سیستم ارزیابی AASI-3 برای تشخیص قطعی پدوفیلیک استفاده کنند. این سیستم ارزیابی درمانی و تجربی برای مردان و زنان بالغ با مشکلات رفتاری جنسی استفاده می‌شود. با استفاده از این سیستم، متخصص مربوطه می‌تواند علاقه جنسی فرد به کودکان و احتمال سو استفاده جنسی فرد از کودکان در گذشته را مورد بررسی قرار دهد.
علاوه بر این، در سیستم ارزیابی AASI-3 ممکن است از ابزارهای تشخیصی مانند پلتیسموگرافی آلت تناسلی در مردان و فتوپلتیسموگرافی واژینال در زنان نیز استفاده شود. این دو ابزار با نشان دادن تصاویر اندام جنسی کودکان، جریان خون را در اندام تناسلی فرد اندازه‌گیری می‌کنند و با بررسی نتایج می‌توان از ابتلای فرد به اختلال پدوفیلیک مطلع شد.
بیماران پدوفیلیا به چه چیزی علاقه دارند؟
بیمار پدوفیلی به جمع آوری اسباب بازی‌ها، عروسک‌ها و وسایل مشابه خانگی علاقه دارد تا اطمینان حاصل کند که خانه مناسبی برای کودکان است و می‌توان در آنجا اعتماد کرد. افرادی که به این اشیاء علاقه دارند، ممکن است فرزند نداشته باشند اما وسایل بازی کودک بسیار داشته باشند.
این افراد میل جنسی به کودکان دارند و از سکس با کودکان لذت بیشتری می‌برند. به طور معمول، این افراد از واژگانی مانند معصوم، ناب و فرشته برای صحبت با کودکان استفاده می‌کنند. افراد پدوفیلی علاقه دارند به سرگرم شدن و فعالیت‌های کودکانه و علاقه ای به امور بزرگسالان ندارند. افراد پدوفیلیا به کودکان زیبا و دلچسب جذب می‌شوند.
بیشتر کودکانی که تحت آزار جنسی افراد پدوفیلی قرار می‌گیرند، معمولاً مشکلات عاطفی دارند و نیاز زیادی به توجه و محبت دارند.
بیماران پدوفیلی به ازدواج با فردی که از نظر سنی از آن‌ها بسیار کوچک‌تر است علاقه‌مند هستند. همسر این افراد در واقع بسیار جوان‌تر از خود فرد است.
نوع تجاوز افراد مبتلا به پدوفیلی چگونه است؟
بر اساس تحقیقات انجام شده، مشخص شده است که افراد مبتلا به این بیماری روانی به دنبال برقراری رابطه جنسی دهانی با کودکان هستند یا سعی می‌کنند به آلت تناسلی آن‌ها دست بزنند، به اصطلاح آن‌ها را دست‌مالی می‌کنند.
این افراد تمایل ایجاد رابطه جنسی از طریق مقعد یا مبهل با کودکان را ندارند، اگرچه در برخی موارد نیز به این صورت رفتار می‌کنند.
برخی دیگر از افراد مبتلا به این بیماری، آلت تناسلی خود را به کودکان نشان می‌دهند یا با دیدن بدن کودک با لباس زیر، ارضا می‌شوند. در بعضی از موارد، نگاه کردن به کودک برای آن‌ها کافی است.
در بیماران پدوفیلی، رفتارهای نامناسب از جمله ارتکاب تجاوز و همچنین نمایش فیلم‌های پورنوگرافی، ارضایی بدون رضایت کودک و لخت شدن در حضور کودک، نیز دیده می‌شود. این افراد ممکن است حتی به محارم خود نیز خشونت و تجاوز کنند. به دلیل در دسترس بودن کودکان در خانه و خانواده، بچه بازی در این افراد بسیار شایع است.
اگر شما یا کسی در نزدیکی شما به این بیماری رنج می‌برد، بهتر است با متخصصان روانشناسی و مشاوره جنسی تماس بگیرید و در خصوص راهکارهای درمان و پشتیبانی مشورت کنید.
نمونه‌هایی از پدوفیلیا که جرم محسوب می‌شوند کدامند؟
پدوفیلیا به عنوان یک اختلال جنسی معمولاً همراه با علاقه جنسی به کودکان است و در بسیاری از کشورها به عنوان جرم شناخته می‌شود. در زیر چند نمونه از فعالیت‌های پدوفیلی که به عنوان جرم محسوب می‌شوند آمده است:
- تولید، توزیع یا مصرف مواد مخدر با هدف آزار جنسی به کودکان.
- آزار جنسی فیزیکی یا روانی به کودکان، از جمله ارتکاب افعال جنسی با یک کودک و یا تحریک جنسی آن‌ها.
- استفاده از فن‌آوری‌های به‌روز مانند اینترنت برای جذب کودکان به هدف آزار جنسی.
- مصرف، تولید یا توزیع مواد محرک مثل داروها برای رسیدن به سکس با کودکان.
- استفاده از کودکان برای تولید یا دامنه فروش مواد محرک.
- دزدیدن، ربودن یا خرید و فروش کودکان برای استفاده جنسی.
- استفاده از کودکان برای فیلم گرفتن و عکاسی جنسی.
- به قتل رساندن یا آسیب رساندن به کودکان هنگام انجام فعالیت جنسی.
مهم است بدانید که لیست فوق فقط چند نمونه از پدوفیلیا است و همه فعالیت‌های پدوفیلی را پوشش نمی‌دهد. به علاوه، قوانین متفاوت در سراسر جهان وجود دارد و برخی از کشورها می‌توانند تعریف‌های وسیع‌تری از پدوفیلیا داشته باشند.
پدوفیلی در زنان
پدوفیلیا یک اختلال جنسی است و ممکن است در هر دو جنس، مردان و زنان، وجود داشته باشد. اگرچه داده‌‌ها و تحقیقات در این زمینه محدود است، اما برخی اطلاعات نشان می‌دهد که پدوفیلیا در بین زنان نادرتر است. با این حال، برای بررسی دقیق‌تر و جامع‌تر در مورد پدوفیلیا در زنان، نیاز به تحقیقات بیشتر و دقیق‌تر است.
یک مطالعه حاکی از آن است که میان ۶ تا ۲۴ درصد از قربانیان آزار جنسی در دوران کودکی، از طریق زنان آزار دهنده آسیب دیده‌اند. این تعداد بالا می‌تواند نشان‌دهنده وجود اختلال پدوفیلیا در زنان باشد. اما باید توجه داشت که بسیاری از کودکانی که آزار جنسی را تجربه می‌کنند، توسط افرادی آسیب دیده‌اند که تحت فشار استفاده جنسی هستند و این افراد معمولاً به اختلال پدوفیلیا مبتلا نیستند.
درمان اختلال پدوفیلی
بر اساس تحقیقات، این ادعایی که مجرمان جنسی مستعد تکرار جرم هستند، رد شده است. در واقع، نرخ تکرار جرم برای جرایم جنسی، کمتر از سایر انواع جرایم اصلی است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که تنها حدود ۳ درصد از کسانی که کودکان را آزار داده‌اند، در عرض سه سال پس از آزادی از زندان مرتکب جرم جنسی دیگری می‌شوند.
براساس تحلیل صدها مطالعه، مشخص شده است که وقتی یک جرم در جریان است، اکثرا مجرمان محکوم به مجازات هرگز دوباره جرم جنسی نمی‌کنند. لازم به ذکر است که تمامی مجرمان جنسی که به کودکان آسیب می‌رسانند، پدوفیل هستند؛ حدود ۴۰ درصد از مجرمان جنسی، دارای شرایط تشخیصی پدوفیلی را دارند.
درمان به پدوفیل‌ها کمک می‌کند تا در برابر علایق خود نسبت به کودکان مقاومت کنند و جلوی اقدامات غیرقانونی را بگیرند. با این حال، بسیاری از آن‌ها به دلیل ترس از عواقب حقوقی ناشی از قوانین گزارش دهی اجباری از سوی متخصصان با مجوز، از جمله درمانگران، به دنبال کمک بالینی نمی‌روند.
تحقیقات درباره افراد مبتلا به اختلال پدوفیلی نشان داده است که برای درمان و مشاوره باید از رویکرد شناختی کمک گرفت. این مدل‌ها شامل شرطی‌سازی انزجاری، مواجهه با تحریف‌های شناختی، همدلی با قربانی (مانند نمایش فیلم‌هایی درباره پیامدهای تجاوز به قربانیان)، آموزش ابراز وجود (آموزش مهارت‌های اجتماعی، مدیریت زمان، نظم)، پیشگیری از عود (شناسایی پیشنیازهای رفتار [موقعیت‌های خطرناک] و راههای از بین بردن این پیشنیازها) و سیستم‌های نظارتی (اعضای خانواده که در نظارت بر رفتار بیمار کمک می‌کنند) است.
برای درمان اختلال پدوفیلی، علاوه بر روش‌های روان درمانی، برخی داروها نیز استفاده می‌شود. داروهایی مانند مدروکسی پروژسترون استات و لوپرولید استات (لوپرون) که به عنوان آنتی آندروژن عمل می‌کنند، برای کاهش میل جنسی استفاده می‌شوند. اما شدت میل جنسی به طور مداوم با رفتارهای بیماران پارافیلی در ارتباط نیست و سطوح بالای تستوسترون نیز باعث ابتلا به پارافیلی نمی‌شوند.
مدروکسی پروژسترون استات و سیپروترون استات هورمون‌هایی هستند که می‌توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند. این کاهش ممکن است باعث مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی و پرخاشگری شود. این هورمون‌ها عموماً همراه با درمان‌های رفتاری و شناختی استفاده می‌شوند و می‌توانند تعداد نعوظ، خیال‌پردازی‌های جنسی و شروع رفتارهای جنسی مانند خودارضایی و معاشقه را کاهش دهند. همچنین بر اساس یافته‌های پژوهشی، داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین قادر به کاهش میل جنسی هستند، اما تأثیر کارآمدی بر تخیلات جنسی ندارند.
داروهای مدروکسی پروژسترون استات و سیپروترون استات می‌توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند و میل جنسی و پرخاشگری را کاهش بدهند. همچنین درمان ای شناختی شامل بازسازی تحریف‌های شناختی و آموزش همدلی می‌تواند در اصلاح افکار و رفتارهای نادرست در مبتلایان به پدوفیلی موثر باشد. رویکردهای شرطی‌سازی مثبت نیز با انتقال بیمار به رفتارهای جایگزین و مناسب می‌تواند درمان را تسهیل کند. پیش بینی درمان پدوفیلی بسیار دشوار است و نیازمند تعاون و تمایل بیمار به بهبود است. مراقبت مادام‌العمر نیز به عنوان یک رویکرد واقع بینانه درمان می‌تواند موثر باشد.
بیشتر بخوانید: سکس تراپی چیست؟ چه زمانی به سکس تراپیست مراجعه کنیم؟
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بسیاری از افراد نمی‌دانند که بیماری پدوفیلی یا میل جنسی به کودکان چیست، تا زمانی که با کودکی مواجه می‌شوند که مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است. اگر با چنین افرادی برخورد کردید، لازم است آن‌ها را به یک پزشک معرفی کنید.
اطلاعات عمومی درباره این بیماری بسیار کم است و به همین دلیل کودکان زیادی ممکن است در دام افرادی باشند که از این بیماری رنج می‌برند. از آنجا که افراد مبتلا به پدوفیلیا تمایلی برای ابراز اختلال جنسی خود ندارند و هیچ تلاشی برای درمان نمی‌کنند، لازم است تا با معرفی آن‌ها به یک پزشک، بزرگ‌ترین مشکلات را در آینده جلوگیری کنید.
سخن آخر
دقت والدین در امانت دادن کودکان‌شان به دیگران بسیار مهم است، زیرا کودکان قربانی مجرمان با اختلالات روانی جدی روبرو قرار می‌گیرند. در نتیجه، والدین باید کودکان خود را با هیچ شخصی تنها نگذارند مگر اینکه از سلامت روانی آن شخص به‌طور قطعی و با مطمئنیت اطلاع داشته باشند. شکی حتی کوچک درباره وجود هرگونه انحراف جنسی، از جمله پدوفیلی در فردی، باید جدی گرفته شود. حفظ سلامت روانی کودکان همانند حفظ سلامت جسمی آن‌ها یکی از وظایف اصلی والدین است و هیچ توجیهی قابل قبول برای کوتاهی در این زمینه وجود ندارد. یک غفلت می‌تواند باعث بروز مشکلات روانی جدی و درازمدت در کودکان شود، به‌خصوص اگر کودک شجاعت بیان و تجربه‌های ناخوشایند خود را داشته و یا شما از این تجربه تلخ آگاه شوید. آموزش به کودکان برای حفاظت از خودشان ضروری است و اگر شما اطلاعات کافی برای انجام این کار را ندارید، حتما از یک متخصص و مشاوره خانواده کمک بگیرید. همیشه پیشگیری از بروز مشکلات بهتر از درمان آن‌ها است.
