زوج درمانی چیست و چطور میتوان از آن استفاده کرد؟
زوج درمانی نوعی مداخله تخصصی است که با ایجاد فضایی امن، بی طرف و محرمانه، به حل مشکلات زوجین میپردازد. درمانگرها کمک میکنند تا خانواده ها با کمک یکدیگر ریشه های مشکلات را شناسایی کنند، الگوهای مخرب ارتباطی را بشناسند و با بهره گیری از تکنیک های علمی و اثبات شده، مهارت های لازم برای حل تعارض و بازسازی اعتماد را بیاموزند.
برخی از این مشکلات شامل خیانت، خشونت خانگی (جسمی یا روانی)، افسردگی، اعتیاد به مواد یا رفتار های اعتیادگونه، و… میشوند. هرکدام از این موارد به تنهایی میتوانند یک رابطه را به نابودی بکشانند. در ادامه با معرفی راه های درمان، با ما همراه باشید.
این روش تا چه اندازه تاثیرگذار است؟
پژوهش های متعدد و بلندمدت نشان داده اند که درمان مشکلات زوج ها، در صورتی که هر دو طرف با انگیزه و تعهد در جلسات شرکت کنند، نه تنها میتواند بسیاری از این بحران ها را به خوبی حل کند، بلکه همزمان به بهبود کیفیت کلی رابطه نیز کمک فراوانی میکند. به بیان دیگر، این روش درمانی هم به بهبودی فردی زوجین و هم به پیوند عاطفی میان آن ها میپردازد. نتیجه نهایی این درمان اغلب بهبود چشمگیر ارتباط، افزایش صمیمیت، بازیابی اعتماد و ایجاد رابطه ای سالم، پایدار و رضایت بخش است.
زوج درمانگر کیست؟
زوج درمانگر، روان شناس یا مشاور مجربی است که به طور خاص در حوزه روابط عاطفی، ازدواج و خانواده آموزش دیده و تجربه بالینی دارد. نقش اصلی او کمک به زوجین برای شناخت بهتر خود و یکدیگر، کاهش تنش های مخرب، بازسازی ارتباط سالم و تقویت صمیمیت و تعهد متقابل است.
انواع زوج درمانی (زوج درمانی چیست)
زوج درمانی یک روش واحد و ثابت نیست؛ بسته به نوع مشکل، شدت تعارض، فرهنگ و ارزش های زوجین و همچنین دیدگاه و نظر درمانگر، از رویکردهای متفاوتی استفاده میشود. انتخاب نوع درمان همیشه با ارزیابی دقیق متخصص و در نظر گرفتن خواست و آمادگی خود زوج انجام میگیرد.
در ادامه، مهم ترین و پرکاربردترین انواع این روش ها که در دنیا و ایران مورد استفاده قرار میگیرند را به طور خلاصه معرفی میکنیم.
روش رفتاری یکپارچه نگر
روش درمان رفتاری یکپارچه نگر Integrative Behavioral Couple Therapy (IBCT) یکی از پیشرفته ترین و موثرترین روش های مدرن برای حل مشکلات زوجین است که توسط پروفسور اندرو کریستنسن و همکارش نیل جاکوبسن در دانشگاه UCLA توسعه یافت. این روش امروزه در سراسر جهان به ویژه در مواردی که نشان میدهند زوج ها سال ها با تعارض های تکراری و حل نشده دست و پنجه نرم میکنند، به کار میرود.
برخلاف روش های درمان سنتی که فقط روی تغییر رفتارهای منفی تمرکز داشت، IBCT دو بال اصلی دارد:
- پذیرش
- تغییر
درمانگر در روش یکپارچه نگر با استفاده از این دو بال اصلی، به درمان حل اختلافات قدیمی زوجین میپردازد.
زوج درمانی ساختاری (SCT)
روش ساختاری یا «رویکرد ساختاری سالوادور مینوچین» در اصل یک روش خانواده درمانی است. اما امروزه به طور گسترده برای کار با زوج ها هم استفاده میشود و نتایج موثر بسیاری در پی داشته است.
درمان متمرکز بر عواطف یا هیجان مدار
این روش درمان مبتنی بر دلبستگی است و الگوهای مخربی که نشان دهنده دلبستگی ناایمن هستند را شناسایی میکند. درمان متمرکز بر عواطف یا هیجان مدار با فرمول بندی عاطفی و بیان تجربه احساسی جدیدی که ماهیت نمایش تعاملی را تغییر میدهد، ایجاد میشود. در این روش تغییرات عاطفی به عنوان کلیدی برای پایدار نگه داشتن تغییرات شناختی و رفتار استفاده میشوند.
روش شناختی رفتاری
زوج درمانی شناختی رفتاری (Cognitive Behavioral Couple Therapy) یکی از علمی ترین، ساختاریافته ترین و پرکاربردترین رویکردها برای درمان مشکلات زوجین در جهان است که ریشه در نظریه های یادگیری اجتماعی و روان شناسی شناختی رفتاری دارد. اثبات اثربخشی این روش سال ها است که در صدها پژوهش بالینی انجام شده است.
درمانگر در این روش بر این باور است که بیشتر تعارض های رابطه نه به خاطر مشکلات بزرگ و حل نشدنی، بلکه به دلیل سه چیز به هم پیوسته ایجاد میشوند: شناخت، رفتار و عاطفه.
- شناخت: باورها و تفسیرهای نادرست یا منفی درباره رفتار شریک عاطفی.
- رفتار: رفتارهای واکنشی ناسالم و مخرب.
- عاطفه: احساسات شدید و اغلب منفی که از این چرخه معیوب ناشی میشود.
درمانگر باتوجه به این موارد، به درمان زوج ها میپردازد.
زوج درمانی رفتاری (BCT)
روش درمان رفتاری یا Behavioral Couple Therapy (BCT) رویکردی کلاسیک، کاملا علمی و بسیار کاربردی است که از دهه 1970 میلادی تاکنون در درمان زوج هایی که با مشکلات جدی مانند اعتیاد، خشونت خانگی، خیانت مکرر یا ارتباطات بسیار بد روبرو بودند، نتایج درخشانی گرفته است. درمانگر BCT در حل مشکلات زوجین دقیقا مثل یک «مهندس رابطه» عمل میکند!
این روش بر یک اصل ساده اما بسیار قدرتمند استوار است:
«رفتارهای ما در رابطه تصادفی و مستقل نیستند؛ هر رفتار با پیامدهایش تقویت یا تضعیف میشود.»
برای مثال وقتی یکی از زوجین با محبت و توجه، جواب دعوا یا بی توجهی شریک زندگی اش را میدهد، آن رفتار منفی تقویت و بیشتر تکرار میشود.
ازطرفی دیگر وقتی به رفتارهای مثبت یکدیگر پاداش (تحسین، قدردانی، در آغوش گرفتن، وقت گذاشتن) بدهیم، آن رفتارهای خوب بیشتر میشوند.
روش روانکاوانه (روان پویشی)
زوج درمانی روانکاوانه یا روان پویشی یکی از عمیق ترین روش های مشاوره برای درمان مشکلات زوجین است که به جای اینکه فقط بر دعواهای روزمره و مشکلات ظاهری تمرکز کند، به سراغ ریشه های پنهان و قدیمی این مشکلات میرود. یعنی همان تجربه های کودکی، ترس ها، دفاع های ناخودآگاه و الگوهایی که هر کدام از شما از خانواده اصلی تان با خودتان به این رابطه آورده اید. به طورکلی این روش عمیقا به حل مشکلات میپرداد.
نتیجه نهایی
مراجعه به درمانگر برای حل مشکلات و بهبود شرایط روشی ایده آل است. چراکه گاهی زوجین به تنهایی از پس مشکلات خود برنمی آیند و در این شرایط وجود یک درمانگر میتواند مرحمی بر بسیاری از مشکلات باشد. یک درمانگر حرفه ای با توجه به مشکلات و مسائل بین زوجین، بهترین روش را برای کمک به آن ها انتخاب میکند.
