شش هیجان اصلی و تأثیر آن‌ها بر رفتار انسان – بخش اول – تاثیر هیجانات در رفتار
هیجان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های روان انسان به شمار می‌رود.
متأسفانه متخصصان سلامت روان در طول سال‌های گذشته آن‌چنان
که باید، به هیجان توجه نکرده‌اند. هیجانات بر روی شیوه زندگی انسان
و نحوه تعامل او با محیط اطراف، تأثیرگذار است. تصمیمانی که می‌گیرید، رفتاری که انجام می‌دهید،
و ادراک ما از محیط، همگی تحت تأثیر هیجانانت است. در طول سال‌های گذشته، متخصصین
سلامت روان تحقیقات گسترده‌ای را بر روی هیجانات انسان انجام داده‌اند.
به صورت کلی دو تحقیق برجسته در این حوزه وجود دارد:
شما عزیزان می توانید برای داشتن مشاوره ی حضوری با شماره های زیر تماس حاصل فرمائید.
۰۲۱-۲۲۹۱۵۳۸۵-۸۶
هیجانات اصلی – تاثیر هیجانات در رفتار
این تئوری توسط روانشناس تکاملی، پروفسور پل اکمن ارائه شده.
اکمن به ما می‌گوید شش هیجان اصلی وجود دارد
که نحوه تجربه آن بین مردم سراسر دنیا مشترک است. البته او بعدها لیست خود را گسترش داد
و هیجاناتی مانند غرور، شرم، خجالت، و برانگیختگی را نیز اضافه کرد. اما نکته مهم این است
که این هیجانات اضافه شده الزاماً مانند شش هیجان اصلی، علائم صورت مشخصی ندارند.
چرخ هیجانی – تاثیر هیجانات در رفتار
این طرح توسط دکتر رابرت پلاچیک ارائه شده. او می‌گوید
که هیجانات نیز مانند رنگ، می‌توانند با یکدیگر ترکیب شوند
و هیجان جدیدی را تولید کنند. مثلاً هیجاناتی مانند شادی و اعتماد می‌توانند، عشق را به وجود بیاورند.
در این مقاله و ادامه آن، می‌خواهیم بیشتر یا هیجانات اصلی آشنا شویم و تأثیرات آن‌ها را بر روی رفتار ببینیم.
شناخت هیجانات بسیار مهم است و کمک می‌کند تا ما راحت‌تر از عادات مخرب خود فاصله بگیریم.
قبل از آغاز، اجازه دهید در مورد دو واژه هیجان و احساس توضیح دهیم.
هیجان موتلفه‌ای نسبتاً پیچیده است که پنج وجه کلی دارد:
تجربه بدنی
هر هیجان در بدن انسان به شکلی متفاوت از دیگری تجربه می‌شود
حالت صورت
هیجانات اصلی، حالت صورت منحصر به فرد خود را دارند،
به صورتی که با نگاه به صورت فرد می‌توانید تجربه هیجانی او را حدس بزنید
گرایش فکری – تاثیر هیجانات در رفتار
هیجانات، گرایش فکری خاص خود را که غالباً بر پایه یادگیری شکل گرفته، ایجاد می‌کنند.
گرایش رفتاری – تاثیر هیجانات در رفتار
هیجانات گرایش رفتاری خاصی نیز در فرد ایجاد می‌کنند، مثلاً خشم ممکن است
سبب شود شما فریاد بزنید.
احساس – تاثیر هیجانات در رفتار
و در نهایت احساس، توصیفی است که ما از هیجان داریم، یا لغتی است
که ما برای توضیح هیجانات استفاده می‌کنیم. مثلاً ممکن است به جای اینکه بگویید خشمگین شدم،
بگویید احساس عصبانیت می‌کنم.
شادی – تاثیر هیجانات در رفتار
شادی هیجانی است که در میان تمام هیجانات دیگر، انسان بیشتر در جستجوی آن است.
شادی همواره با رضایت، لذت،خوشحالی، قدردانی، و میل و انگیزه درونی بالا همراه است.
شادی هیجانی است فراگیر، یعنی انسان شاد، تمایل دارد این
شادی را با دیگران تقسیم کند. نکته مهم در مورد این هیجان این است
که شادی، سبب هیجانی خوشایند به شمار می‌رود،
اما انسان زمانی به آن فکر می‌کند، که زندگی شادمانه‌ای ندارد یا فشار زندگی افزایش پیدا کرده.
با یادآوری خاطرات شاد
گذشته، باز هم می‌توانیم تا حدودی این حالت خوشایند را دوباره تجربه کنیم.
معمولاً، شادی به شیوه‌های زیر ابراز می‌شود:
- حالات صورت مانند لبخند
- زبان بدن در حالتی آرام
- لحن صدای خوشایند و خوشحال
در حالی که شادی یک از هیجانات اصلی انسان به شمار می‌رود،
اما چیزهای که سبب ایجاد این هیجان می‌شوند،
به شدت تحت تأثیر فرهنگی هستند، که فرد در آن زندگی می‌کند.
به عنوان مثال، در فرهنگ ایرانی، انجام کار خیر و کمک به دیگران رفتاری است
که می‌تواند در ما شادی ایجاد کند. همچنین خرید ماشین یا خانه جدید،
غالباً یا احساس خوشحالی و رضایتمندی همراه است.
اما تجربه عمیق شادی، یک موضوع نسبتاً شخصی است که با تجربیات روانی پیچیده فرد گره خورده است.
رضایتمندی درونی نوعی تجربه شادی‌آور است که انسان در تمام طول زندگی در جستجوی آن به جلو می‌رود.
همیشه از دیرباز باور داشتیم که شادی و سلامت با یکدیگر ارتباط دارند، و جالب است بدانید
که تحقیقات جدید این باور را تأیید می‌کنند. مثلاً تجربه شادی می‌توانند
تأثیر بسیاری بر روی کیفیت رابطه عاطفی داشته باشد، برای همین به زوج‌ها پیشنهاد می‌شود
که حتماً زمانی را در طول هفته به انجام فعالیت‌های مشترکی بپردازند که می‌تواند آن‌ها را شاد کند.
اندوه – تاثیر هیجانات در رفتار
اندوه یا غم هیجانی است نسبتاً زودگذر که با احساساتی نظیر ناامیدی، سوگ، بی‌علاقگی،
و خلق پایین خود را نشان می‌دهد. مانند هیجانات دیگر، اندوه نیز تجربه‌ای است که گاه و بیگاه اتفاق می‌افتد.
اما بسیار مهم است که ما باید دلیل اندوه خود را درک کنیم.
اندوه زمانی ایجاد می‌شود که ما چیزی یا کسی را از دست می‌دهیم. با توجه به اهمیت و نوع
رابطه‌ای که با آن شی داریم، شدت اندوه در ما کم یا زیاد خواهد بود. لطفاً توجه داشته باشید
که اندوه شدید و طولانی مدت ممکن است تبدیل به افسردگی بشود،
اما به صورت کلی این هیجان با اختلال افسردگی متفاوت است.
اندوه ممکن است به شیوه‌های زیر ابراز شود:
- خلق پایین
- کم حرف
- بی انرژی
- فاصله‌گیری از دیگران
- گریه کردن
چطور نگرانی خود را کنترل کنیم؟ – شش استراتژی برای کاهش نگرانی
