در مورد خشم چه میدانید؟

هر عصبانیت و خشمی منفی محسوب نميشود و گاهي لازم است اين احساس را در مسير درست به کار بگيريم. بخشي از خشم ها ريشه در کينه يا مشکلات اخلاقي دارند، اما دسته ‌اي ديگر سودمندند و وجودشان ضروري است. در اين نوشته به بررسي انواع خشم و نحوه بروز آن ها پرداخته ميشود.

خشم جابجاشده

خشم جابجاشده (Displaced Anger) حالتي از خشم است که به جاي فردي که علت آن بوده، متوجه شخص ديگري ميشود. فرض کنيد همکارتان در محل کار باعث رنجش شما ميشود، اما وقتي به خانه ميرسيد عصبانيت خود را سر همسرتان خالي ميکنيد.

در چنين وضعيتي خشم شما جابجا شده و بر فردي غير از کسي که آن را ايجاد کرده تخليه ميشود. البته بايد توجه داشت که خشم جا بجا شده هميشه متوجه ديگران نميشود و گاهي ممکن است خود ما هدف آن قرار بگيريم؛ يعني فرد خشم انباشته شده را به سمت خودش هدايت کند.

خشم رفتاری

خشم رفتاري (Behavioral Anger) حالتي از خشم است که همراه با اعمال تند و گاهي خشونت آميز ظاهر ميشود. اين نوع خشم معمولا با واکنش هاي بدني مختلف بروز ميکند و حالتي بسيار تکانشي دارد که در موارد شديد ميتواند به خشم مخرب تبديل شود.

خشم مزمن از انواع خشم

خشم مزمن (Chronic Anger) به حالتي گفته ميشود که فرد به طور مداوم درگير احساس خشم است. کساني که از اين مشکل رنج ميبرند تقريباً هميشه نوعي خشم هميشگي را تجربه ميکنند و ذهن و جسمشان مدام در حالت آمادگي و تحريک پذيري قرار دارد.

خشم مخرب

اگر خشم رفتاري را روي يک طيف تصور کنيم، خشم مخرب (Destructive Anger) در انتهاي همان طيف قرار ميگيرد. اين شکل از خشم نمونه شديد و بسيار افراطي همان خشم رفتاري است و ميتواند خرابي هاي زيادي به جا بگذارد.

خشم انفجاری جزو مهمترین انواع خشم

خشم انفجاري (Explosive Anger) زماني بروز ميکند که ناراحتي به تدريج جمع شده و ناگهان به شکل شديد تخليه ميشود. اين مورد از انواع خشم معمولاً نتيجه بروز ندادن درست و سالم خشم است و در افرادي که رفتارهاي منفعلانه دارند نيز بسيار ديده ميشود. اين افراد خشم خود را به شکل مناسب بيان نميکنند و همين باعث انباشته شدن آن خواهد شد. خشم انفجاری پس از يک دوره طولاني سرکوب شدن، ناگهان ظاهر ميشود.

خشم منفعلانه

خشم منفعلانه (Passive Anger) احساسي است که به شکل غيرمستقيم و بدون برخورد رو در رو بروز پيدا ميکند. کساني که خشمشان را به صورت منفعلانه نشان ميدهند از بيان مستقيم ناراحتي خود دوري ميکنند و آن را از راه هاي ديگري مثل جواب ندادن به پيامها يا تماسها نشان ميدهند. اين افراد ترجيح ميدهند به جاي بيان رو در رو، با بي توجهی به طرف مقابل ناراحتي خود را به نمایش بگذارند.

خشم کلامی

خشم کلامي (Verbal Anger) از راه سخن گفتن نمايان ميشود. در اين حالت فرد با استفاده از کلمات، طرف مقابل را تحقير يا سرزنش کرده و به او توهين ميکند. خشم کلامي معمولا با جملات آزاردهنده، ناسزاگويي و طعنه همراه است.

خشم قاطعانه

خشم قاطعانه يا جسورانه (Assertive Anger) حالتي از خشم است که به شکلي سالم و محکم بيان ميشود. اين نوع خشم در افرادي ديده ميشود که شجاعت بالايي دارند. نکته مهم اين است که با وجود قاطعيت بالا، اين نوع خشم همچنان با عدالت و احترام همراه است.

خشم انتقام جويانه به عنوان یکی از انواع خشم

خشم انتقام جويانه (Retaliatory Anger) با نيت تلافي و جبران شکل ميگيرد. در اين حالت فرد قصد دارد آسيبي را که پيش تر به او وارد شده، پاسخ دهد. در واقع در اين نوع خشم فرد عمدا به دنبال رساندن ضرر به ديگران به خاطر صدمات گذشته است. اين نوع خشم ميتواند زمينه ساز مشکلات جدي و گسترده در روابط شود.

خشم خود تخريبگر

در ادامه انواع خشم باید به خشم خود تخریبگر بپردازیم. اين شکل از خشم (Self-Abusive Anger) نسبت به خود فرد بروز ميکند. در اين حالت شخص به صورت آگاهانه يا ناآگاهانه به خودش آسيب ميرساند. اين آسيب ميتواند شکل هاي مختلفي داشته باشد؛ مثلا کسي ممکن است با مصرف الکل خشمش را متوجه خودش کند، و فردي ديگر ممکن است با خودزني اين احساس را تخليه کند. به طور کلي اين نوع خشم فرد را به سمت رفتارهايي سوق ميدهد که براي خودش زيان آور است.

سخن آخر

خشم را نبايد تنها در حد فرياد زدن و رفتارهاي تند خلاصه کرد. اين احساس شکلهاي متفاوتي دارد؛ اما هر نوع خشمي که باشد، اگر آن را بدون رسيدگي رها کنيد، هم به سلامت روانتان لطمه ميزند و هم روابطتان را دچار مشکل ميکند. اگر ميخواهيد دقيقا بفهميد چه چيزي شما را عصباني ميکند و با روشهاي کنترل خشم آشنا شويد، ميتوانيد از يک درمانگر راهنمايي بگيريد.