درمانگر حرفه‌ای

در سطح یک دوره درمانگر حرفه‌ای، پس از ارائه‌ای در باب کلیات مفاهیم و نظریه‌ها، به بخش تفصیلی هر نظریه خواهیم پرداخت. در این بخش به بررسی نظریه‌های هیجانی و یادگیری پرداخته و ذیل آن ابعاد مختلف هیجانات را مورد بررسی قرار می‌دهیم. هدف از ارائه این بحث‌ها آشنایی هر چه بیشتر کارآموزان با فعالیت‌های عصب شناختی مربوط به هیجانات و همچنین انواع هیجانات در افراد است. در دو بخش بعدی این فصل بر روی درمان انفرادی در سطح مقدماتی متمرکز می‌شویم و آن را فرمول‌بندی خواهیم کرد.

در سطح دوم دوره توانمندسازی حرفه‌ای درمانگر با رویکرد متمرکز بر هیجان، به راهکارهای عملی در این حوزه خواهیم پرداخت. در ابتدا با یادگیری موضوع همدلی به تشخیص نشانگرهای درمانی پرداخته و سپس کار با گفتگو بر روی تکنیک دو صندلی (پیشرفته) را تمرین خواهیم کرد. در انتهای سطح دوم، کار با تکالیف ناتمام عاطفی را فراگرفته و برای ورود به بخش بعدی کارگاه آماده می‌شویم.

دوره آخر و سطح سوم، به شناخت و یادگیری تئوری حضور درمانی و راهکارهای قابل استفاده در این رویکرد می‌پردازد.

کلیات ، تاریخچه ،مفاهیم و نظریه ها

روان درمانی با رویکرد متمرکز بر هیجان یا EFT  یک رویکرد انسان‌گرایانه شناخته شده برای روان‌درمانی است که در دهه ۱۹۸۰ تدوین شد و به خانواده‌ای از رویکردهای مرتبط روان‌درمانی در درمان افراد، خانواده‌ها و یا زوج‌ها گفته می‌شود. رویکردهای EFT شامل عناصر درمان تجربی ( مانند درمان فردمحور و گشتالت درمانی)، درمان سیستمی و نظریه دلبستگی است. این رویکرد درک ما را از اختلال عملکرد و سلامت فردی و همچنین ماهیت روابط عاطفی و پیوندهای خانوادگی گسترش داده است. مدل EFT احساسات و هیجان را به عنوان عوامل سازمان دهنده در تجربه فردی انسان‌ها می‌داند و در نتیجه ادعا می‌کند که هیجانات دارای پتانسیلی هستند که در صورت فعال شدن به افراد کمک می‌کند مسائل عاطفی مشکل‌ساز یا روابط بین فردی خود را اصلاح کنند.

نظریه هیجانی، نظریه یادگیری، فعالیت های عصب شناختی مربوط به هیجانات ، انواع هیجانات و شرح ساختار تنظیم هیجانات

نظریه هیجانی بیان می‌کند که هیجانات انسانی دارای سویه‌هایی فیزیولوژیکی و شناختی است. در واقع برای شناخت دقیق و کامل هیجانات نیاز داریم که فعالیت‌های عصب‌شناختی مربوط به آنها را موشکافی کرده و بهتر بشناسیم. انواع هیجانات در افراد از فعالیت‌های گوناگونی در مغز انسان نشات می‌گیرد که توضیح دهنده بخشی از ساختار کارکردی هیجانات در انسان است.

درمان انفرادی مقدماتی

مرحله آغازین درمان در رویکرد متمرکز بر هیجان، مانند دیگر رویکردهای روان‌درمانی، درمان انفرادی است. درمانگر به صورت فردی با مراجع دیدار کرده و شروع به شناخت و فهم او می‌کند.

فرمول بندی

نیاز است که پیش از به کارگیری راهکارهای رویکرد متمرکز بر هیجان، مسیر درمانی مراجع توسط درمانگر فرمول‌بندی شود. چرا که هر فردی با فرد دیگر متفاوت بوده و نمی‌توان تمامی ابعاد یک رویکرد را برای همگان به یکسان به کار برد.  

همدلی پیشرفته

از آنجایی که همدلی به عنوان توانایی برای استنباط کردن و سهیم شدن درتجربیات هیجانی دیگران توصیف شده است، درمانگر پس از فرمول‌بندی و در روند درمان نیاز است که بتواند با مراجع خود همدلی داشته تا هیجانات او را به خوبی درک و تفهیم کند. این امر به تشخیص بهتر ناهنجاری‌های احتمالی در فرد کمک می‌کند.

تشخیص نشانگرهای درمانی

همانطور که ذکر شد، تشخیص ناهنجاری در فرد مراجع از مهم‌ترین بخش‌های روند درمان است. درمانگران باید با تمرین و تجربه کردن، به تشخیص بهتری جهت شناخت مشکل و روند مورد نیاز جهت درمان دست پیدا کنند.

کار با گفتگوبر روی تکنیک دو صندلی (پیشرفته)

تکنیک دو صندلی یا تکنیک صندلی خالی که یکی از تکنیک‌های رشدیافته در مکتب روانشناسی گشتالت است، راهی برای تخلیه هیجانات و احاسات منفی به شمار می‌رود. درمانگر در این مرحله می‌آموزد که چه زمانی و چگونه مراجع را به استفاده از این تکنیک ترغیب کند. با کاربرد تکنیک دو صندلی، فرد از بسیاری از هیجانات منفی خود تخلیه شده و به این ترتیب با سرعت بیشتری به سمت بهبودی قدم برمیدارد.

کار با تکالیف ناتمام عاطفی

هنگامی که کاری را نیمه تمام باقی می‌گذاریم، قسمتی از ذهن ما درگیر شده و ما را به عقب می‌راند تا دوباره به سراغ آن کار برویم. گرچه اتمام هر کاری بهترین راه برای رهایی از درگیر شدن ذهن است، اما گاهی می‌توان از این اثر در روند درمان و به یادآوری خاطرات استفاده کرد. درمانگر می‌تواند با استفاده از هیجانات ناتمام در ذهن فرد، به او در روند بهبودی از اثرات مخرب هیجانات یاری رساند.

تعریف حضور درمانی

حضور درمانی، یا رویکرد ذهن‌آگاهانه در درمان هیجان مدار، حالتی است که درمانگر در مواجهه با مراجع به طور کامل در لحظه حضور دارد – از نظر فیزیکی، عاطفی، شناختی و معنوی. درمانگران رویکرد متمرکز بر هیجان نیاز است بیاموزند که پیش از شروع جلسات و برای حضور در جلسه درمانی چگونه خود را آماده کنند. در حین جلسات درمانی چه احساسی از خود بروز دهند؟ و چه فعالیت‌هایی در حین حضور در جلسه درمانی باید داشته باشند. اینها مواردی است که در رویکرد حضور درمانی آموخته می‌شود.

نظریات ؛ پیشینه و تاریخچه حضور درمانی (TP)

اولین مطالعه حضور درمانی یک مطالعه کیفی بود که در آن با هفت نفر از درمانگران باتجربه در مورد تجربه حضورشان در جلسات درمانی مصاحبه شد (گلر، ۲۰۰۱؛ گلر و گرینبرگ، ۲۰۰۲). مصاحبه ها رونویسی شد و با استفاده از یک تحلیل کیفی تنظیم شد که مدلی از حضور درمانی را نشان می‌داد. مدل حضور درمانی شامل سه دسته کلی است که بازتاب آمادگی، فرآیند و تجربه مربوط به حضور کامل در لحظه با مراجع در یک جلسه درمانی است.

شکل تاثیر حضور درمانی در پروسه تغییر،مراحل مدل تجربی TP  در جلسه درمانی

کار باموارد مشکل و انتقال متقابل  ، همدلی